Batı Sahra'da bir çöl hareketi: Yeşil Yürüyüş
Kırk sekiz yıl önce 350 binden fazla Faslı, Batı Sahra'nın içine doğru yürüyüşe geçti. "Yeşil Yürüyüş" olarak adlandırılan bu çöl hareketi, en uzun ömürlü Arap mücadelesiydi. Faslıları ve İspanyolları karşı karşıya getiren bu mücadele Uluslararası Adalet Divanı'nı harekete geçirdi. Peki, savaşsız bağımsızlık getiren "Yeşil Yürüyüş" emri nasıl verildi?
FAS'IN KISA TARİHİ
◾ Fas, Kuzey Afrika'nın batısındaki dağlık bir ülkedir. Doğusunda Cezayir ile komşudur. Hem Atlas Okyanusu'na hem de Akdeniz'e kıyısı olan tek Afrika ülkesidir. Aynı zamanda günümüzde Kuzey Afrika'daki tek monarşik yönetimdir.
◾ Kral; başkomutan, Yüksek Güvenlik Konseyi Başkanı ve Genelkurmay Başkanı olmanın yanı sıra "inanlarının emiri" sıfatıyla ülkenin dinî liderliğini de yapmaktadır.
◾ Kuzeyinde yer alan Avrupa Birliği üyesi İspanya ile aralarında sadece Cebelitarık Boğazı vardır. Bu yüzden Kral II. Hasan Fas'ın bu coğrafi ve jeopolitik konumunu öne sürerek Avrupa Birliği'ne üyelik başvurusu yapmıştır. Ancak bu talep, Fas'ın coğrafi bakımdan bir Avrupa devleti olmadığı ileri sürülerek 1987 yılında reddedildi.
◾ Resmi dilleri Arapça, Berberice ve Fransızcadır. Ancak resmi yazışmalarda, ekonomik meselelerde ve kültürel yaşamda ekseriyetle Fransızca kullanılmaktadır. Bu durum, Fas'ın 1912 ile 1956 yılları arasında Fransa tarafından sömürülmesinden kaynaklanmaktadır.
FAS'IN İSLAM İLE TANIŞMASI
◾ Berberiler (Amazigler) olarak bilinen yerli halk, Arap fetihleriyle birlikte İslam'ı kabul etti. İlerleyen süreçte bölge Arapçada "batı" anlamına gelen "Mağrib" olarak adlandırıldı.
◾ Aslında Mağrib, Mekke merkeze alındığında onun batısında kalan Libya, Tunus, Cezayir ve Moritanya'nın içinde bulunduğu İslam coğrafyasını ifade etmek için kullanılmıştır.
FAS'IN TARİHİ ŞEHİRLERİ
◾ Fas'ın en büyük şehri Kazablanka'dır. Atlas Okyanusu'na kıyısı olan Kazablanka, sanayi ve ticaret merkezidir.
◾ Fes şehri, açık hava pazarlarına ev sahipliği yapmaktadır. Arapçada Mağrib, İngilizcede Morocco olarak adlandırılan bu ülke, Fes şehrinden dolayı Türkçede Fas olarak anılmaktadır.
◾ Fas'ın başkenti ise Rabat'tır.
🔸 Seyyah İbn Battuda'ya göre suyu ve meyvesi bol olan bu diyar ülkelerin en iyisidir.
İSPANYA'NIN BATI SAHRA'YI İŞGALİ
◾ Fransızların Batı Sahra'ya göz koyduğu tarihlerde, İspanyollar da benzer sömürü düşüncesiyle bölgeyi işgal etmeye çalıştı. Amaçları fosfat madenlerini kontrol altına almaktı. Ancak Batı Sahra'da yaşayan Faslıların direnişi karşısında varlık gösteremediler.
◾ Batı Sahralılar saldırıya geçerek İspanyolların merkez üslerini tahrip ettiler. Fakat bir süre sonra Fransızlar bölgenin kontrolünü ele geçirerek İspanya ile bir antlaşma imzaladı.
◾ 1934'te imzalanan bu antlaşmaya göre İspanya Moritanya'yı Fransa'ya, Fransa Batı Sahra'yı İspanya'ya bıraktı.
◾ Bu antlaşma doğrultusunda İspanya harekete geçerek Sâkıyetü'l-hamrâ'da, el-Uyûn şehrini kurdu. Ardından oradaki fosfat madenlerini işletmeye başlattı.
◾ Maden işletmelerinde görevlendirilmek üzere Avrupa'dan getirilen teknik personel ve asker ile bölge istila edildi. Ayrıca çoğunluğu İspanyol olan Avrupalı nüfus arttırılarak Batı Sahra'nın yerlileri Agâdîr, Tanta, Terfaye ve Rabat gibi şehirlere göç etmeye zorlandı. Hatta İspanya, 1970'te el-Uyûn'da bir katliam yaparak yerli nüfusu eritmeye çalıştı. Bunun üzerine yerli halkın bir kısmı bölgeden ayrıldı.
https://www.instagram.com/p/CmDt8_aD6ij/?igshid=NGFlNTM4N2U=
YEŞİL YÜRÜYÜŞ'ÜN AYAK SESLERİ
◾ Fas toprakları olan Batı Sahra, İspanyollar tarafından sömürgeleştirildi. Ardından Batı Sahra, İspanya'nın bir vilayeti olarak ilan edildi.
◾ İspanya'nın işgaline karşı başlayan ayaklanmaların ardından Uluslararası Adalet Divanı harekete geçti. Bölge halkının kendi kaderini tayin etme hakkı olduğunu duyurarak referandum yapılması kararını verdi. Kararın ardından Fas Kralı II. Hasan "Yeşil Yürüyüş" emrini verdi.
*Kral II. Hasan kimdir?
Kral II. Hasan, 9 Temmuz 1929'da Rabat'ta doğdu. Asıl adı Melana el-Hasan Muhammed ibn Yusuf'tu. Müslüman Faslılar onun ehl-i beyt soyundan geldiğini düşünmekteydi. 1961'de babası V. Muhammed'in ölümüyle tahta geçti. Kral II. Hasan meşruti monarşiyi benimseyerek ülkesinin yönetimini demokratikleştirmek istedi.
