Bilinmeyen yönleriyle Fuat Sezgin
Ülkemizin en önemli bilim insanlarından olan merhum Fuat Sezgin araştırmacı karakteri, başarılı akademik hayatı ve merkezine aldığı çalışmaları ile İslam Kültür ve Medeniyeti'ni besleyen önemli bir isimdi. 70 yaşına kadar günde 17 saat ilimle hemhal olan Sezgin'in çabaları kültür tarihimizi güçlendirdi. Fuat Sezgin aynı zamanda yirmiden fazla dil bilmesi ile de meşhurdu. Sizler için Bilim Tarihi üstadımız Prof. Dr. Fuat Sezgin'in hayatındaki bilinmeyenleri araştırdık.
◾ Hayatı ilim peşinde geçen Fuat Sezgin, hem doğu hem de batı usulünde çalışmayı bilen ve hayatını tamamen ilim öğrenmeye adamış bir karaktere sahipti.
◾ Hocası Helmutt Ritter'in 14 saatlik günlük çalışmasını yetersiz görmesi üzerine 70 yaşına kadar günde ortalama 17 saatlik bir çalışma süresi uyguladı. Sezgin bunu ilim yolundaki tüm öğrencilerine de tavsiye etmişti.
Helmutt Ritter kim?
1892 - 1971 yılları arasında yaşayan Ritter, önemli bir şarkiyatçıydı. 1933-1949 yılları arasında İstanbul Üniversitesi'nde görev yapmıştı ve Fuat Sezgin'in yetişmesinde büyük katkısı vardı.
◾ Fuat Sezgin yorulmak bilmeyen bir medeniyet kahramanı, büyük eseri için üç yüz bin el yazmasını incelemeyi göze alabilecek çalışkanlığa sahip bir karakterdi.
◾ Sezgin'in ömrünü adadığı çalışmaları Arap-İslam Bilim Tarihi başlıklı emsalsiz eserini ortaya çıkardı. Bu eserin her sayfası on yıllar süren bir araştırma ve ilmi çabanın bir karşılığı idi.
◾ Doktora tezini "Buhari'nin Kaynakları" başlıklı eseriyle tamamlayan Sezgin, bu çalışmasıyla hadis kaynağı olarak İslam kültüründe önemli bir yere sahip olan Buhari'nin, bilinenin aksine sözlü kaynaklara değil yazılı kaynaklara dayandığı tezini ortaya attı. Fuat Sezgin'in, "Buhari'nin Kaynakları Hakkında Araştırmalar" adındaki takdim tezi 1956'da yayımlandı.
◾ Mecazu'l-Kur'an'ın kaynaklarını aradığı sırada, İbn Hacer el-Askalanî'nin Tehzib adlı eseriyle karşılaşan Fuat Sezgin, Muammer b. Musemma'yı Buharî'nin kitabında Muammer diye zikrettiğini öğrendi. Buhari'nin bu kitapla ilgisini araştırmaya başlayan Sezgin, Buhari'nin yazılı kaynak kullanıp kullanmadığını merak etmiş ve araştırmaya koyulmuştu.
◾ Prof. Dr. Fuat Sezgin'in bu çalışması, Buhârî'nin yazılı kaynakları kullandığını ortaya koyarak, daha önce akademisyenlerin ve muhaddislerin mecmualarının sadece sözlü geleneğe dayandıklarına dair tezlerinin yanlış olduğunu kanıtladı.
◾ İkinci Dünya Savaşı sırasında, 1943 yılında Türkiye'de üniversite eğitimi askıya alınmıştı. Helmutt Ritter bu süre boyunca öğrencilerinden yeni diller öğrenmelerini istemişti.
◾ Hocasını çok seven Fuat Sezgin, altı ay boyunca eve kapandı. Bu süreyi Arapça öğrenerek geçirdi. Ceriri ve Taberi tefsirlerini okuyarak hızlı şekilde iyi bir Arapça öğrendi.
◾ 27 Mayıs Darbesi'ne kadar çalışmalarını Türkiye'de sürdüren Fuat Sezgin, "147'likler" olarak bilinen listenin yayınlanmasının ardından çalışmalarını Almanya'da sürdürmüştü.
◾ Fuat Sezgin o günü şöyle anlatmıştı:
"Bir gün evden dışarı çıktım, Enstitü'ye gidiyordum. Gazeteler yazmış. Çocuklar, "Yazıyor, yazıyor! Profesörlerin üniversiteden atıldığını yazıyor!" diye bağırıyordu. Baktım benim de ismim vardı. İhtilali gördükten sonra Türkiye'de çalışılamayacağına karar vermiştim. Ancak kendi kendime Türkiye'yi terk etmeye karar veremiyordum. Neyse! O sırada Amerika ile Almanya arasında da kararsızdım. Almanya'dan davet gelince Almanya'yı tercih ettim ve Almanya'ya geldim. Almanya'ya misafir doçent olarak davet edilmiştim. Gelince tabiî ilimler tarihi derslerini takip ettim. Aynı senelerde de bilim tarihçisi olmaya karar vermiştim."
