Bir Osmanlı sancağı: Katar
Günümüzde sahip olduğu zenginlikle ön plana çıkan Katar, uzun yıllar Osmanlı'ya bağlı bir sancak idi. Yavuz Sultan Selim'in Arap Yarımadası'na hakim olmasıyla birlikte Katar da devlet topraklarına katıldı. Zamanın dünya devi Osmanlı, yüzyıllar boyunca Katar'ı himaye etti ve sömürgecilerden korudu. İşte Osmanlı sancağı Katar'ın hikayesi...
Katar'ın haritadaki yeri
🔷 Katar, Arap Yarımadası'nın kuzeydoğu sahilinde, Basra Körfezi'nin güneyinde Bahreyn ve Bahrülbenat körfezleri arasında bulunan bir yarımadadır. Başkenti Doha olan ülkenin resmi dili Arapçadır.
🔷 Bugün ülkenin komşuları güneyde Suudi Arabistan ve Birleşik Arap Emirlikleri'dir. Çöl ve kumlu tepelerden oluşan arazisi nedeniyle tarım faaliyeti yapılamaz. İklimi Arap Yarımadası'nda yer alan diğer ülkeler gibi kurak ve sıcaktır.
Katar'ın bugünkü zenginliğinin kaynağı
🔷 Katar'ın bugünkü zenginliğinin kaynağı çok büyük petrol ve doğalgaz yataklarına sahip olmasıdır. Son yıllarda sanayileşmeye de önem vermeye başlayan ülkede 2017 yılında kişi başına düşen milli gelir 129 bin 726 dolar idi.
🔷 Günümüzde ülke nüfusunun bir kısmını balıkçılık ve ticaretle uğraşan yerleşik kabileler oluştururken geriye kalan çoğunluk kısmı ise petrol sektöründe çalışan İran ve Pakistan kökenli göçmen işçilerden oluşur.
Osmanlı dönemi Katar
🔷 Katar'ın yer aldığı topraklar, ilk çağlardan itibaren yerleşim yeri olarak kullanılır. İslamiyet'in Arap Yarımadası'nda yayılmasıyla birlikte Katar bölgesi, Emeviler ve Abbasilerin hakimiyetine girer.
🔷 Basra Körfezi'nde yaşanan Osmanlı-Portekiz savaşları sırasında Katar'ın önemli bir üs olduğu görülür. Ancak yeterli belge bulunmadığından dolayı tam olarak neler olduğu bilinmemektedir.
🔷 Osmanlı arşivlerinde Katar'a dair en eski belge 1555 tarihlidir. Vesikaya göre o dönemde, Şeyh Muhammed b. Sultan b. Müsellem'in idaresindeki ahalinin 1000 civarında gemiye sahip olduğu ve ticaretle uğraştıkları anlaşılır.
🔷 Osmanlı Devleti 16. yüzyılda, denizlerde dönemin güçlü devleti olan sömürgeci Portekiz ile mücadele halindedir.
🔷 En güçlü dönemini yaşayan Osmanlı, Portekiz'e üstünlük sağlamasının ardından Lahsa Beylerbeyliği ve Katar Sancağı kurarak buraya idareci tayin eder.
🔷 Osmanlı bu bölgeyi, daha çok yerel kabilelere bırakarak yönetmeyi tercih eder. Katar'da da El Müsellem ailesini görevlendirir. Devletin merkeziyetçi yönetim uygulamamasının nedeni, kabilelerin Osmanlı halifesine olan itaati ve bölgenin fiziki şartlarıdır. 19. yüzyılın ortalarına kadar Katar'da, El Müsellem ailesinin hakim olduğu görülür.
Hanedan değişikliği
🔷 19. yüzyılda Arap Yarımadası'nda yaşanan yeni siyasi olaylar nedeniyle Katar'da da ülkeye hakim olan kabile değişir. Orta Arabistan'dan bölgeye göç eden e-Sânî ailesi zamanla buradaki nüfuzunu arttırır. Aile, bugün Katar'da hüküm süren hanedandır.
◼ Bu dönemde Arap Yarımadası'nda Suud hanedanının doğuşu ve yayılışına şahitlik edilir.
