Arama
Cebiri ilk kez geometriye uygulayan Müslüman alim: Sabit Bin Kurra
Yaşadığı çağın en büyük matematikçilerinden biri olan Sabit Bin Kurra, özellikle geometri ve trigonometri alanlarındaki çalışmalarıyla matematikte yeni bir dönem başlattı. Bu nedenle Batılı bilginlerin bir kısmı onun için "Arapların Öklid'i" tabirini kullanır. Cebiri ilk kez geometriye uygulayan kişi olan Sabit Bin Kurra'nın hayatını derledik.
Sâbit bin Kurra, 836 yılında Harran'da doğdu. İslâm matematiğinin oluşum dönemine katkıda bulunan Harranlı matematikçilerin başında gelmektedir. Çok sayıda âlim yetiştirmiş bir aileye mensuptu.
Rivayete göre, Bizans'tan Bağdat'a dönerken Sâbit b. Kurre ile karşılaşan Ebû Ca'fer Muhammed b. Mûsâ b. Şâkir, Sâbit'in matematikteki yeteneğini ve dille ilgili bilgisini farkederek onu Halife Mu'tazıd-Billâh'a tavsiye etmek üzere beraberinde götürdü. Bazı kaynaklara göre Sâbit, Bağdat'ta Muhammed b. Mûsâ'dan ders almış, matematik, astronomi ve fizik ilimleri tahsil etmiş, daha sonra halifeye takdim edilerek saray astronomları arasında yer almıştır.
Diğer bir rivayete göre ise Halife Muvaffak-Billâh oğlu Mu'tazıd'ı hapse atmış ve Sâbit'i de onun hizmetine vermiş, Mu'tazıd halife olunca Sâbit de saraya mensup astronomlar arasına girmiştir.
Sâbit b. Kurre, Bağdat'ta felsefî ilimlerle uğraşma imkânı buldu. Grek matematikçilerinin eserlerini Arapça'ya çevirerek şerhetti. Matematik ve astronomi alanında eserler yazdı ve hekimlikle meşgul oldu. Ayrıca kendisinden önce tercüme edilen bazı eserleri tashih etti.
Sâbit bin Kurre felsefe, matematik, astronomi, tıp ve tabii bilimler alanında tercüme ve telif eserleriyle ilme katkıda bulunmuştur. Sâlih Zeki'nin tesbitine göre Sâbit'in bu alanlarda 150'ye yakın eseri mevcuttur.
Ayrıca Huneyn b. İshak ile beraber İslâm medeniyetindeki en büyük iki mütercimden biri kabul edilmektedir. Kâtib Çelebi, Sâbit bin Kurre'nin tercümeleri olmasaydı hiç kimsenin hikmete dair Yunanca kitaplardan faydalanamayacağının söylendiğini, nitekim onun tercüme etmediği kitapların öylece kaldığını belirtir.
Sâbit'in İslâm matematiğine katkılarını üç aşamada özetlemek mümkündür. Birinci aşama, Yunan matematiğinin önemli eserlerini Arapça'ya çevirmesi veya daha önce yapılan tercümeleri tashih etmesidir. Sâbit özellikle Archimedes'in matematik alanındaki bütün çalışmalarını Arapça'ya çevirmiştir.
Bugün Archimedes'in birçok eserinin Yunanca asılları kayıp olduğundan bu eserlerden Sâbit'in tercümeleri sayesinde haberdar olunmaktadır. Sâbit ayrıca Pergeli Apollonios'un Koni Kesitleri ve Nicomachus'un Aritmetiğe Giriş adlı kitaplarını Arapça'ya çevirmiştir. Öklid, Ptolemy ve Theodosios'un eserlerinden tercümeler yapmış veya yapılan tercümeleri düzeltmiştir.