Arama
Celaleddin Harezmşah kimdir? Celaleddin Harezmşah dizisi…
Türk devletlerinin devamlılık ve bütünlük arz ettiğine inanan Celaleddin Harezmşah kendisini Büyük Selçukluların mirasçısı kabul ediyordu. O, Türk-İslam tarihinin en cesur ve bahadır hükümdarlarından biriydi. Gürcülere ve Moğollara karşı mücadelesiyle büyük bir şöhrete kavuşmuş ve İslam'ı savunan bir kahraman olarak tanınmıştı. Namık Kemal de Celaleddin Harzemşah adlı piyesinde onu bu özelliğiyle kaleme aldı.
Geçmiş dönemlere bakarsak, Namık Kemal, Osmanlı Devleti'ni işgalden kurtaran Celaleddin'i okunma niyetiyle tiyatro eseri olarak kaleme almıştı. 1876'da basılan kitaptan bu yana Türkçede Celaleddin Harezmşah hakkında fazla bir eser yer yok. Ancak gündemde şu sıralar, TV ekranlarında Celaleddin Harezmşah hakkında bir dizinin yer alacağı duyuruldu. Gürcülere ve Moğollara karşı mücadelesiyle büyük bir şöhrete kavuşan ve İslâmiyet'i savunan bir kahraman olarak tanınan Celaleddin Harezmşah hakkında biz, ne biliyoruz? Moğolları durdurmaya çalışan ilk stratejist hükümdar Celaleddin Harezmşah hakkında tarihi bilgileri derledik.
Celaleddin Harezmşah, Hazar Denizi'nin kıyısında yer alan Harezmşahlar Devletinin son hükümdarıdır. Asıl adı Mengübirtî olup doğum tarihi bilinmemektedir. Celâleddin, devrin geleneğine uyularak ona verilen lakaptır. Celaleddin Harezmşah'ın yaşadığı dönem İslam ülkeleri için acı ve kargaşa yıllarıdır. Haçlı seferleri Anadolu, Suriye ve Mısır'ı yakıp yıkmışken, Müslümanlar bu büyük belayı savuşturmaya ancak güç yetirebiliyorken doğudan çok daha korkunç bir işgal ve yıkım dalgası gelir: Moğollar…
Moğollar 1220'de Hârizm'i istilâ etmişler ve Hârizmşah Alâeddin'i de Hazar denizinde Âbeskûn adalarından birine sığınmaya mecbur bırakmışlardı. Bu olaylar sırasında Celâleddin'in annesi Terken Hatun Moğollar'a esir düştü ve böylece Celâleddin'in saltanat yolu üzerindeki engel de kendiliğinden ortadan kalktı. Sultan Alâeddin Muhammed ölümünden birkaç gün önce, yanında bulunan oğulları Celâleddin, Akşah ve veliaht Uzlagşah'ı toplayarak Celâleddin'i veliaht tayin ettiğini açıkladı ve kısa süre sonra da vefat etti.
Celâleddin'in veliaht olduğu öğrenilince, onu öldürmek için iki şehzade komplo hazırlığına girdi. Bu komployu haber alan sadık emirlerinden İnanç Han durumu Celâleddin'e bildirdi ve onu şehirden uzaklaştırdı. Bunun üzerine Celâleddin, Timur Melik kumandasındaki 300 süvariyle Horasan'ın dağlık taraflarına ve daha sonra da Nesâ'ya çekildi. Şehzadeler ve taraftarları ise üç gün Hârizm'de kaldıktan sonra onun arkasından Horasan'a gittiler. Moğol baskısı yüzünden Hârizm'i terk eden Akşah ve Uzlagşah Nîşâbur civarında kendilerini takip eden Moğollarla çarpışmak zorunda kaldılar. Önce mağlûp olan Moğollar daha sonra yetişen yardımcı kuvvetler sayesinde galip gelerek şehzadeleri öldürdüler.
Orta Asya bozkırlarından batıya doğru Cengiz Han liderliğinde istilaya başlayan Moğollar'ı ilk karşılayanlar Harezmşahlar oldu. Harezmşahlar, esasında 12. yüzyıl ortalarına kadar İran'ın doğusundan Hindistan'a kadar olan Harezm eyaletini Selçuklu Devleti adına yöneten valilerdi. Selçuklu kontrolü gevşeyince bağımsız yaşamaya başladılar. Harzemşahların merkezi bugünkü Özbekistan topraklarındaki Gürgenç şehriydi.
Moğollar 1220 yılı sonlarında Harezm bölgesine geldiler ve Harezmşahların başşehri Gürgenç'i bir süre kuşattıktan sonra ele geçirdiler. Bu sırada Nîşâbur'a gelen Celâleddin emirlere ve sınır beylerine haber yollayarak kendisine katılmalarını istedi; fakat Moğolların yaklaşması üzerine Zevzen civarındaki Kahire Kalesi'ne gitti. Kale hazinesindeki altınların bir kısmını maiyetindekilere dağıttıktan sonra Gazne'ye geldi.