Arama
Dünyada ilk robotu yapan Müslüman: El Cezeri
Sibernetik alanının en büyük dâhisi olarak kabul edilen, fizikçi, robot ve matriks ustası El Cezerî, yaptığı çalışmalarla Sanayi Devrimi'ne zemin hazırladı; zamanın harikası lakaplı âlim, halen kullanılmakta olan ve aşılmamış onlarca buluşa imza attı. Anadolu'nun büyük mucitleri arasında yer alan El Cezeri'nin tasarladığı eserler günümüzde, "Cezeri'nin Olağanüstü Makineleri" isimli sergide, 800 yıl aradan sonra bir araya getirildi.
Tıp denince akla nasıl İbn-i Sina geliyorsa, matematik denince Harizmi, felsefe denince Farabi akla geliyorsa Sibernetik denince de akla ilk gelen kişi El Cezeri'dir. Batı dünyasında Cazari (Gazari) olarak bilinen "Ismail Ebul-Iz Bin Razzaz El-Cezeri", 1153 yılında dünyaya geldi. Şeref ve onur babası anlamında Ebul-iz lakabını taşıdı.
Eşsiz icatlarıyla dünyaya nam salan El- Cezeri'ye "zamanın harikası" anlamında Bediuzzaman denildi. Cizreli büyük mucit, bilgisayarın temelini atan âlim, fen ve teknik adamı, robotlar, saatler, su makinaları, şifreli kilitler, şifreli kasalar, termos, otomatik çocuk oyuncakları gibi 60 makinenin mucidi ve dünyanın ilk sibernetik bilginidir.
El Cezeri'nin eserleri hakkındaki videoyu izlemek için tıklayınız...
Sibernetik bilimi, çağımıza adını veren bir ilimdir. Kökenini eski yunanca "Kübernetes" veya Latince "Gobernare" sözcüğünden alan ilme, ismini 1948 yılında Norbert Wiener verdi. Sibernetik ve otomatik sistemlerin başlangıcı konusunda; Fransızlar, Descartes ve Pascal'ı; Almanlar, Leibniz'i, İngilizler, Bacon'ı ileri sürerler. Oysa El-Cezeri, rakiplerinden tam 600 yıl önce sibernetiğin ilkelerini bilim dünyasına sunan ilk kişiydi.
1153 yılında Cizre'nin Tor mahallesinde doğan ve sibernetik alanın en büyük dâhisi kabul edilen, fizikçi, robot ve matriks ustası İsmail Ebul İz Bin Rezzaz El Cezeri 1233′te Cizre'de öldü. Öğrenimini Kürt Medresesi Camia'da tamamlayan El-Cezeri, burada fizik ve sibernetik alanlarında yoğunlaştı ve halen kullanılmakta olan ve aşılmamış onlarca buluşa imza attı.
İsmini de yaşadığı şehirden alan El-Cezerî Batı literatüründe M.Ö. 300 yıllarında Yunan matematikçi Archytas tarafından buharla çalışan bir güvercin yapılmış olduğu belirtilse de robotikle ilgili bilinen en eski kayıt da Cezeri'ye âittir.
Anadolu'nun büyük mucitleri arasında yer alan ve İslam'ın Altın Çağı'nda önemli çalışmalara imza atan Ebu'l İz İsmail İbni Rezzaz El Cezeri'nin tasarladığı eserler, "Cezeri'nin Olağanüstü Makineleri" sergisinde bir araya getirildi.
Yaklaşık 20 yıllık bir çalışmayla İstanbul Büyükşehir Belediyesinin destekleriyle İstanbul Cezeri Müzesi altında 800 yıl aradan sonra yeniden canlandırılan makineler, UNIQ Expo'da ziyarete açıldı.
"Tarihine bak, geleceği yaz!" ilkesinden hareketle hazırlanan sergi, Cezeri'nin kendinden öncekilerden devraldığı ve kendinden sonrakilere benzersiz bir katkıyla devrettiği o muhteşem teknik ve bilimsel mirası dönemin kültürel atmosferini de yansıtacak şekilde ziyaretçilere ulaşacak sergi, İstanbul Cezeri Müzesi'nin girişimiyle 15 Şubat - 30 Haziran 2019 tarihlerinde Uniq Expo'da olacak.
İlk sibernetikçi olan El Cezerî, 1205-1206 yıllarında yazdığı ''Kütab-ül'-Camü Beyne'l-ilm-ive'l-amelen-Nafi' Fi Sınatüi'l-Hiyel'' adlı kitabında 300'e yakın otomatik makine ve sistemleri ile ilgili bilgi verdikten sonra çalışma özelliklerini şemalarla gösterdi.
Sadece suyun kaldırma ve basınç gücünü kullanarak tamamen yeni bir teknik ve sistem kurdu, çok yönlü otomatik hareketler elde edebildi. Tasarlamış olduğu otomatların kuş, zurna, davul sesi çıkarmasını da sağladı. Leonardo da Vinci de 15. yüzyılda bir robot tasarladı, ancak bu robotun yapımına hiç başlayamadı.