Dünyada ilklere imza atan sanayi tesisi; Tophane-i Amire
Dünyanın ilk seri atışlı sahra topu Tophane-i Amire'de döküldü. Osmanlı'nın en önemli sanayi tesislerinden biri olan Tophane-i Amire'de asırlar boyunca silah imal edildi. Tesiste "Allah Allah" dendikten sonra ocağa ilk ateş verilir, sadrazam, şeyhülislam gibi devlet büyüklerinin eşliğinde toplar dökülürdü. Peki, Tophane-i Amire'de silahlar nasıl üretiliyordu?
📌Bulunduğu semte adını veren ve Osmanlı'nın en önemli sanayi tesislerinden biri olan Tophane-i Amire'nin yapımına Fatih Sultan Mehmet'in İstanbul'u fethetmesinden hemen sonra başlandı. Galata surları dışında ormanlık araziye yapılmış olan tophane, üç kubbeli küçük bir bina olarak inşa edildi.
📌Kurulmaya başlandığı tarihten I. Dünya Savaşı'na kadar önemini koruyan Tophane-i Amire'ye ilk kışla II. Bayezid döneminde eklendi. Ancak tesisin son şeklini alması Kanuni Sultan Süleyman dönemine rastlar.
📌Kanuni Sultan Süleyman devrinde, Fatih Sultan Mehmet ve II. Bayezid'in inşa ettiği Tophane-i Amire müştemilâtına ait bütün binalar yıkılarak, yerlerine yeni ve büyük bir Tophane binası yapıldı.
📌Yeni yapılan Tophane-i Amire müştemilâtı içinde humbara kârhânesi, dökümhane kârhânesi, kundakhâne, marangozhane, topçubaşı ve dökücübaşı odaları, topçu ve dökücü asitaneleri (kışlaları) Sarıyer toprağı kesme kârhânesi, kalıp kârhânesi, falya delme kâr hanesi, top arabası ve tekerlekleri kârhâneleri gibi kârhâneler vardı.
📌Tophane-i Amire'de, dünyanın ilk seri atışlı sahra topunun döküldü. Top dökümüyle ilgili Evliya Çelebi'nin verdiği bilgilere göre, ocaklarda çam odunu yakıldı. Top döküleceği gün tüm görevliler ocak başına toplandı ve "Allah Allah" dedikten sonra ocağa ilk ateşi verildi. Ateş bir gün bir gece boyunca yandı, ocak durmadan çam odunuyla beslendi.
📌Ocakçılar keçe elbiseler giyip yine keçeden sadece gözlerini açıktan bırakan külahlar takarlardı. Top döküleceği zaman sadrazam, şeyhülislam, kazasker gibi devlet büyükleri çağrılır, daha sonra dökümhanenin kapısı kapatılır, dökümcübaşı "Sultanım, din-i mübin aşkına zekât ve sadakanızdan altın, kuruş, ne olursa şu tunç denize bırakın" derdi. Bu arada ocak etrafında kırk elli kadar kurban edilirdi. Dökülen toplar bir hafta kalıbın içinde soğumaya bırakılır, daha sonra ustalar son işlemleri yapıp topa şeklini verirlerdi.
