Düyun-ı Umumiye nedir?

Kuruluşundan 1914'e kadar Osmanlı Bankası avansları içinde hazinenin payı (%).

Düyun-ı Umumiye'nin kuruluşuyla birlikte bu pay düşmeye başlamış, 1886'dan itibaren %20 ile %10 arasında seyretmiştir

20 Aralık 1881'de Osmanlı, Muharrem Kararnamesi olarak bilinen devletin dış borçlarını ödeyemeyeceğini beyan ettiği belgeyi yayımlamıştır. Avrupalı bono sahiplerinin temsilcileriyle görüşmele sonucunda varılan bir anlaşmaya dayanan bu kararnameyle bundan sonra Osmanlı borçlarıyla ilgili işleri yönetmek üzere Düyûn-ı Umumiye İdaresi kuruldu.

Abdülhamid Han büyük meseleler karşısında bunalan Osmanlı Devleti'ni, dâhiyane bir siyaset, adalet ve fevkalade bir kudretle yönetti. Düyun-u Umumiye idaresini kurarak iki yüz elli iki milyon tutan devlet borçlarını yüz altı milyona indirdi. Memlekette büyük bir imar faaliyeti ile eğitim ve öğretim seferberliği başlattı. 33 yıllık hükümdarlığı süresince, çoğu şahsi bütçesinden olmak üzere cami, mescit, mektep, medrese, hastane, çeşme, köprü gibi toplam bin 500'ü aşkın eser yaptırdı. Ülkenin dört bir yanını demiryolu ile döşedi. Abdülhamid, dış politikada başarılı bir diplomasi yürüttü; Batı'ya karşı dengeci, Doğu'ya karşı İslamcı politikalar izleyerek ülke içinde mutlakıyeti güçlendirdi.

Sultan Abdülhamid idarenin kuruluş hazırlıklarında hem mülkiyet hem de binanın büyüklüğü konusunda çıkan tartışmalara açıklık getiren iradesinden sonra, 5 Ocak 1893 tarihli diğer bir iradesinde de binanın büyük ve gösterişli yapılmaması gerektiğini bir kere daha vurgulamıştır.

Dikdörtgen plan şeması üzerine 3 katlı kargir olarak yapılan bina, çerçevesindeki binalar ile karşılaştırıldığında oldukça görkemlidir. Binada göze çarpan yerel motifler ise sivri kemerler, ahşap kafesler ve Osmanlı baroğunu yansıtan kıvrımlı saçaklardır. Binanın mimarı Alexandre Vallaury, binanın iç mekanında turkuaz panolar ve giriş holünün üzerine yerleştirdiği yuvarlak pencereli hamam kubbesiyle binada, doğu esintilerine de yer vermiştir. Binanın biçimlenmesinde Vallaury'in çevreye uyum sağlamasına özen gösterdiği de anlaşılmaktadır. Zira binanın çevresindeki küçük ve orta ölçekli ahşap binalar arasında büyük bir binanın çevresiyle uyum içinde olamayacağı açıktır. Lakin Vallaury'in çevredeki dokuya uygun bir bina oluşturmaya çaba gösterdiği anlaşılmaktadır. Cephelerde yer yer girinti ve çıkıntınlar oluşturarak, çeşitli bölümler arasında yükseklik farkları meydana getirerek binanın ağır görünümünü hafifletmeye yönelmiştir.

Mimar Vallaury'in binayı yaparken böyle bir çabaya yönelmesinin altında, Sultan II. Abdulhamid'in binanın görkemli yapılmaması konusundaki emirlerinin etkisi olduğunu söyleyebiliriz.

Tanzimat sonrası Osmanlı mimarlığının en önemli yapıları arasında sayılan Düyûn-ı Umumiye Merkez Binası, 1897'den günümüze, İstanbul'un tarihi siluetinin önemli yapılarından birisidir. İstanbul'un en iyi yapıları arasında gösterilen Düyûn-ı Umumiye Binası, bu ilk işlevinden öte, çoğunlukla İstanbul Erkek Lisesi Binası olarak tanınmaktadır. Yapımı tamamlandıktan sonra yaklaşık olarak otuz beş yıl Düyûn-ı Umumiye İdaresine hizmet veren bina, bu kurumun işlevini tamamlaması üzerine İstanbul Erkek Lisesi'nin kullanımına tahsis edilmiştir. Bina günümüzde İstanbul Erkek Lisesi olarak kullanılmaktadır.