Eski Türklerde engellilere yönelik uygulamalar
Tüm ülkelerce 3 Aralık, Dünya Engelliler Günü olarak kabul ediliyor. Bu özel gün müsebbibiyle bizler, engelli bireylerin yaşamlarında karşılaştıkları sıkıntılara yakından şahit oluyoruz. Günümüzde bu özel bireyleri kapsayan ve içine alan pek çok korumacı kanun bulunuyor. Peki, bu eskiden de böyle miydi? İlk Türk devletlerinde engelleri nasıl karşılanıyordu? En önemlisi de onlar için özel yasalar var mıydı? İşte, Eski Türklerde engelli bireylerin dıurumları...
3 ARALIK DÜNYA ENGELLİLER GÜNÜ
🔸 Dünya, insanoğlu için oldukça sürprizler ile dolu bir yerdir. Bırakın bir saat sonra ne olacağını tahmin etmeyi, bir dakika sonranızı dahi hesap edemezsiniz.
🔸 İşte, hal böyleyken pek çok hastalıklar ve engeller hiç beklemediğimiz anda karşımıza çıkabilir. Tam bu noktada "engellilere değil engellere" dikkat çekmek adına 3 Aralık, Dünya Engelliler Günü olarak kutlanmaktadır.
↪ Unutulmamalıdır ki "her birey özeldir."
NASIL KUTLANMAYA BAŞLANDI?
🔸 1992 senesinde Birleşmiş Milletler tarafından 3 Aralık, "uluslarası farkındalık" adı altında Dünya Engelliler Günü olarak kabul edilir.
🔸 Böylesine özel bir günde, dünyanın her noktasında özel programlar düzenlenmekte ve her yıl değişik bir temayla "engellerin aslında bir engel olmadığı" vurgulanmaktadır.
🔸 Engelli bireyler, Türk tarihi boyunca kanunlarla koruma altında tutulur.
Birleşmiş Milletler
Birleşmiş Milletler kısaltılmış ismiyle BM, 24 Ekim 1945 yılında kurulmuştur. Amacı; dünya barışını, güvenliğini korumak ve uluslararasında ekonomik, toplumsal ve kültürel bir iş birliği oluşturmaktır.
ESKİ TÜRKLERDE ENGELLİLERE NASIL DAVRANILIRDI?
🔸 Günümüzdeki kadar olmasa da Eski Türk toplumlarında, engelli bireyleri koruma altına alan kanunlar ve töreler mevcuttur.
🔸 Bugünkü açılımıyla engelli; "doğuştan veya sonradan herhangi bir nedenle bedensel, ruhsal, duygusal, zihinsel ve sosyal yeteneklerini farklı derecelerde kaybetmesi sebebiyle toplumsal hayata uyum sağlama ve günlük ihtiyaçlarını karşılama güçlükleri bulunan ve rehabilitasyon, korunma, danışmanlık, bakım ve destek hizmetlerine gereksinim duyan bireylerdir."
ÇOK ESKİLERE UZANMAKTA
🔸 Tarihi boyunca özel gereksinimli insanlara yönelik çeşitli uygulamalar ve çalışmalar vardır. Bu faaliyetler, Türk toplumlarında adalet ve insanlık gözetilerek uygulanır.
🔸 Çünkü ilk Türk devletlerinde, her bireyin hakları töreyle güvence altına alınmış olup engelli vatandaşların hakları da bu kanuna girer. Türk tarihini aydınlatan Köktürk Hakanlığı dönemindeki kaynaklar, engelliler hakkındaki faaliyetlere ışık tutar.
Köktürk Hakanlığı / Kağanlığı
Göktürk veya Köktürk Devleti olarak tanınan Türkler, Orta Asya'daki göçebe bir topluluktur. Bu dönem, Türk tarihine ait yazılı ilk kaynak olan Orhun Abideleri'ne sahip olması bakımından önem arz etmektedir.
KUTADGU BİLİG'TE NASIL İŞLENMİŞ?
🔸 Kutadgu Bilig, 11. yüzyılda Karahanlılar döneminde Yusuf Has Hacib'in kaleme aldığı bir eserdir. "Mutluluk veren bilgi" manasına gelen yapıt, Türk Edebiyatı'nın ilk siyasetnamesi olma özelliğini taşımaktadır.
🔸 Ülke yönetiminden, öğütlere, nasihatlerden Türk diline dair her bilgiyi içinde barındıran Kutadgu Bilig isimli kaynakta, engellilere verilen bazı isimlere de yer verilmiştir.
🔸 Örneğin; görme engelli kişiler "karağu", işitme engelli kişiler "tungu", konuşma engelliler "ağın", bedensel engelli kimseler "aksak", zihinsel engelliler için "tilve" isimleri kullanılmıştır.
Yusuf Has Hacib kimdir?
11. yüzyılda, Karahanlı döneminde yaşamış olan Yusuf Has Hacib, Balasagun'da dünyaya gelmiş Türk aydınlarındandır. Kutadgu Bilig adlı eseriyle Türk tarihine ışık tutan isimlerden olmuştur.
