Arama
Eski Türklerde Terken unvanı
Eski Türk devletlerinde hanedan mensupları ve önde gelen zatlara özel hitap şekilleri bulunurdu. Devletin en yüksek makamına nasıl ki şah, hükümdar deniliyorsa bu kişilerin hanımları da terken unvanı ile anılırdı. Peki, terken ne demek ve terken hatunlar kimler?
ESKİ TÜRKLERDE UNVAN
🔸 Eski Türk devlet teşkilatında hükümdarlar, bilgelikleri ile "kağanlık" unvanına, eşleri ise katunluk makamına yükselirken hanım sultanlar aynı zamanda "İl Bilge Katun" sıfatına sahip olurdu.
🔸 Zamanla hükümdar ve hatunların unvanlarında farklılıklar meydana geldi.
🔸Türk devletlerinin en yüksek makamındaki kişinin sıfatı "kagan" ve eşi "katun" iken bir müddet sonra hakan, han, sultan, hükümdar, padişah, şah gibi hitap şekillerine dönüştü.
🔸 Hükümdarın eşine verilen İl Bilge Katun unvanı yerini terken, sultan, bige, begüm gibi sanlara bıraktı.
↪ Böyle bir değişimin nedeni, Türklerin girdikleri kültür çevreleri ve inançların tesirinden kaynaklanır.
TERKEN KAVRAMI
🔸 Terken, Türk hakanlarına, eşlerine ve kızlarına verilen bir unvandı. Bu sıfat zamanla sadece hükümdarın eşleri ve kızları için kullanıldı.
↪ "Hatun" kelimesi ile birlikte kullanımı yaygın olan bu unvan, Arapça kaynaklarda "türkan hatun" şeklinde ifade edilse de doğru okunuşu "terken" şeklindedir.
🔸 Edebiyatımızın ilk siyasetnamesini kaleme alan Yusuf Has Hacib, Kutadgu Bilig adlı eserinde terkeni, bir hükümdarlık unvanı şeklinde zikretti.
🔸 Selçuklu ve onun varisi olarak görülen Harezmşahlarda "terken" unvanlı kişilere sıkça rastlanır.
🔸 Harezmşahlardaki terken kavramı, Osmanlı döneminde hanedan mensubu kadınlar için kullanılan "hanım sultan" ile aynı manaya gelir.
SELÇUKLU DEVLETİ
🔸 Selçuklu, Türklerin İslami devirde kurdukları en büyük devletlerden biriydi. Bu devleti meydana getiren hanedan, Oğuzların Kınık boyuna mensuptu ve adını Oğuz Devleti'nin ordu kumandanı Selçuk Bey'den aldı.
🔸 1040-1308 yılları arasında hüküm süren Selçuklu'yu kuran Oğuz Türkleri, devlet yönetiminde söz sahibiydi.
↪ Nizamülmülk, İmam Gazali, Ömer Hayyam, Kaşgarlı Mahmud, Ahmed Yesevi gibi önemli isimler, bu dönemde yetişti.