Evliya Çelebi'nin şahit olduğu ameliyat
Türk tarihine damga vurmuş gezgin ve yazar Derviş Mehmed Zilli tam adıyla Evliya Çelebi, 17. yüzyılda yaşam sürmüş önemli bir simadır. 50 yılı aşkın bir süre zarfında Avrupa, Mısır ve Asya'yı gezmiş; şahit olduğu, gördüğü her olayı 10 ciltlik Seyahatname adlı eserinde anlatmıştır. Bir gün yolu Kırım'a düşen Çelebi, burada çok ilginç bir ameliyata tanık olmuştur.
47 ÜLKE 257 ŞEHİR
🔸 Çok gezen mi bilir yoksa çok okuyan mı? Bu sorunun cevabı tartışılır ancak dünyaca ünlü meşhur seyyahlarımızdan olan Evliya Çelebi ömrü boyunca tam 47 ülke ve 257 şehir gezmiştir.
🔸 Bu da onu fazla bilge bir insan kılmıştır. Her bir ülkenin tarihi, yaşanmışlığı onun hafızasında bir bilgi olarak yer edinmiş ve kalemi vasıtasıyla büyük eseri Seyahatname'ye aktarmıştır.
EVLİYA ÇELEBİ VE SEYAHATNAMESİ
🔸 Asıl ismiyle Derviş Mehmed Zillî, 70 yılı aşkın bir ömür yaşamış ve hayatının 50 yılını seyahatlerde geçirmiştir. Çelebi'nin yaşadığı dönemde Osmanlı, çok geniş coğrafyalarda hüküm sürmektedir.
🔸 Çelebi tam 26 milyon kilometrekare yüz ölçümüne sahip bu toprakları gezmiştir. 10 ciltlik Seyahatnamesi'nde; Anadolu, Rumeli, Suriye, Irak, Mısır, Girit, Hicaz, Ukrayna, Romanya, Slovakya, Transilvanya, Moldovya, Avusturya, Macaristan, Polonya, Almanya, Hollanda, Bosna-Hersek, Dalmaçya, Güney Rusya, Kırım, Kafkasya, İran, Mısır, Habeşistan ve Sudan'ı anlatmıştır.
EVLİYA ÇELEBİ KİMDİR?
🔸 Seyahatnamesi ile tarihe damga vuran Evliya Çelebi, 25 Mart 1611 yılında İstanbul Unkapanı'nda dünyaya gelmiştir. Derviş Mehmed Zillî, nüfuslu biri olduğunu belirtmek için eserinde dünyaya geldiğinde evlerinde yetmiş kadar ulema ve meşâyih bulunduğunu söylemiştir.
Meşâyih ne demek?
Meşayih sözcüğü, çoğul bir kelimedir ve şeyhler manasına gelmektedir.
SEYYÂH-I ÂLEM
🔸 Seyyâh-ı âlem, doğumundan ölümüne kadar 6 Osmanlı padişahı zamanında yaşamıştır. Bu padişahlar sırasıyla; I. Ahmed, I. Mustafa, II. Osman, IV. Murat, I. İbrahim, IV. İbrahim'di. Gençlik yılları IV. Murat.
🔸 Evliya Çelebi, Osmanlı'nın duraklama olarak adlandırılan döneminde yaşam sürmüştür. Çelebi, Seyahatname adlı eserinde kendinden; nedim-i beni âdem Evliya-yı bî-riyâ yani "dünya gezgini, insanoğlunun dostu" olarak bahseder.
EVLİYA ÇELEBİ VE YABANCI DİLLERİ
🔸 Evliya Çelebi, ana dili olan Türkçe haricinde Farsça ve Rumca; babasının arkadaşı Simyon Usta'dan ise Latince ve Yunanca öğrenmiştir.
🔸 Derviş Mehmed Zillî, seyahatlerine yardımcı olması bakımından köyleri tahrir etmek ve vergi toplamak gibi görevleri kabul etmiştir. Aynı zamanda elçi kafileleri ile yolculuk yapma fırsatı yakalamış ve bunu değerlendirmiştir.
