Arama
Halil İnalcık'ın kaleminden Osmanlı hakkında bilinmesi gerekenler
Altı asır varlığını sürdüren Osmanlı, son dünya düzeniydi ve imparatorluğun tesirleri günümüze kadar devam etti. Yeryüzüne yeni bir nizam getirmek için atlarını süren Osmanlılar, İslam'ı yaymak adına birçok adım attı. Peki, Osmanlı'nın şeceresi nereye kadar uzanıyor? 1600 yılı neden "klasik çağ" olarak adlandırılıyor? İşte, Halil İnalcık'ın kaleminden Osmanlı'ya dair bilmeniz gerekenler...
🔸 Bazıları bunu, Osmanlı'nın kuruluş tarihi olarak yorumlamıştır. Ondan sonra Osman 1299'a doğru Eskişehir'den Bilecik'e kadar geniş bir bölgeyi fethetti. Yenişehir sınırında Bizans'a karşı yerleşti ve akınlara başladı. Bunun tarihi 1299'dur. Bu söylediğim tarihlerin herhangi birini beyliğin , devletin kuruluşu olarak alabilirsiniz. Ama bu aşamalardan hiçbiri, Bapheus Zaferi gibi çağdaş bir kaynaktan am tarihiyle teyit edilmemiştir. Ancak Osman'ın 27 Temmuz 1308'de Bizans ordusuna karşı kazandığı zafer, çağdaş Pachymeres tarafından zikredilmiştir. Bu nedenle bir tarihçi olarak 27 Temmuz 1302 tarihini alıyorum.
İslam biliminin Avrupa'ya aktarımı nasıl son buldu?
🔸 Yavuz Sultan Selim'in unvanları arasındaki Hadimü'l Haremeyniş Şerifeyn yani Mekke ve Medine'nin hizmetkârı unvanı en önemlisidir. Ancak 1258'de Hülagu Bağdat'ı alıp halifeliği ortadan kaldırdıktan sonra İslam dünyasında sultanlar halife unvanını kullandı.
🔸 Bütün İslam dünyasına yönelik olarak halife unvanını kullanan ilk sultan Kanuni Sultan Süleyman'dır. Gerçekten Süleyman, halife-i Rûy-i Zemin unvanını kullanmaya başladı. Fakat bunu gazada öncü sıfatına dayandırdı. İslam memleketlerine nerede bir Hristiyan taarruzu olursa, orayı desteklemeyi vazife bildi.
Tarihin seyrini değiştiren savaş: Dandanakan
🔸 Endonezya'ya Portekizlilere karşı bir askeri heyet gönderdi. Orta Asya'da Moskoflara karşı hanlara yeniçeriler yolladı. Rusların Kazan ve Astrahanlığı'nı istilası üzerine savaş kararı aldı. 1569 Astrahan Seferi bunun sonucudur. O, halifeliği İslam'ın koruyucusu gazi manasında kullanıyordu. Halifelik tarihinde başka önemli bir gelişme 18. asırda oldu.
🔸 Osmanlılar, Kırım'ı istila eden Ruslara karşı cihanşümul halifelik iddiasında bulundular. Kırım'da yaşayan halk Müslüman'dır; Müslüman olmaları dolayısıyla memleketlerinde şeriatın uygulanması, kadıların tayini ancak halifeliğin sorumluluğundadır, dediler. İşte o zaman dünyadaki bütün Müslümanlar üzerinde tek halife oldukları iddiası resmi bir antlaşmaya girmiş oldu.
🔸 Osmanlı hanedanı, İslami gazayı bir devlet ideolojisi olarak benimsedi. Osmanlı Devleti'nin bir gaziler devleti olduğu tarihi bir hakikattir. Bütün Osmanlı sultanları, en sonuncusuna kadar, kendi unvanları arasında gazi, mücahit unvanına önem verirler. Osmanlı, en ileri gaza temsilciliğini, siyasi üstünlük ideolojisi benimsedi. Sultanlar daima şeriatın destekçisi, İslam'ın koruyucusuydu. Osmanlı'da şeriat kanunlarının yanında devlet kanunları, sultani kanunnameler de yürürlükteydi. Fatih'in kanunnameleri sultanın iradesine dayanan devlet kanunlarıdır.
🔸 II. Abdülhamid zamanında İngiliz emperyalizmine karşı padişahın panislamizm siyasetini benimsediği bilinir. İngilizlere karşı Hindistan'da, Orta Asya'da Afrika'da İslam'ı yaymak için hilafet politikasına öncelik verilmiştir. Yani siyasi amaç göz ardı edilemez.
🔸 Osmanlı,1600'den sonra temelinden değişiyor. Yani örfi kanun-i Osmani ile tımar rejimi ve kurumlarıyla klasik bir Osmanlı rejimi var. 1600'lerden sonra mesela tımarlı sipahiler önemini kaybediyor. Yeniçeri 12.000'den 40.000'e çıkıyor. I. Ahmed'in Kanunname-i Cedid'inde eski kurumlar ulema fetvalarıyla açıklanıyor.