İhmal edilmiş hazine: Osmanlı mimarisi
Altı yüz yılı aşkın süre tarih sahnesinde yer alan Osmanlı İmparatorluğu, çoğu sanat alanında doruk noktasına ulaştı. Pek çok medeniyet, cihan devletinin eserlerini hayranlıkla takip ederken özellikle de mimaride bir benzerini kendi topraklarında oluşturmanın gayesi içerisine girdi.
➤ Osmanlı mimarisi, yaklaşık 600 yıllık imparatorluğun eserlerini içeren, oldukça geniş ve çeşitli özellikler gösteren bir coğrafyaya dağılmış özgün yapılardır.
➤ İlk Türk devletlerinden Selçuklu'ya, oradan da Anadolu, Balkanlar ve Avrupa'ya kadar taşınan yapı geleneğinin yıllar içerisinde gelişip özelleştiği stil, Osmanlı'nın son dönemlerine kadar her yerde üretilmeye devam etmiştir.
➤ Dönemin padişahına, dünya mimarlığına, malzeme teknolojisine ve devletin ekonomik durumuna göre çeşitlilik gösterir.
➤ Genellikle sade, kullanışlı, ince, zarif, vakur ve heybetli bir görünüme sahip Osmanlı eserleri, tarihleri ve üslupları ele alınarak, Erken, Klasik, Lale, Barok, Ampir Üslup ve Tanzimat olmak üzere 6 döneme ayrılır. En şaşaalı günlerini ise Mimar Sinan'ın mimarbaşı olduğu dönemde yaşar.
➤ Osmanlı mimarisi siyasi gelişmelerden ve devletin ekonomik gücünden büyük ölçüde etkilenir. Eserler görünüşleriyle inşa edildikleri tarihten ve üsluptan haber verir nitelik kazanır.
Mimar Sinan'ın çıraklıktan kalfalığa geçiş eseri: Şehzadebaşı
➤ Vav TV'de yayımlanan Enderun Sohbetleri programına konuk olan araştırmacı Doç. Dr. Selman Can, Fikriyat.com yazarı Prof. Dr. İsmail Güleç ile Osmanlı mimarisinde yaşanan gelişmeleri ve bilinmeyen yönlerini ele aldı.
➤ Kaynak olarak Osmanlı arşivlerinin orijinal kayıtlarını sunan ve bu belgeler ışığında konuşan Selman Can, mimarinin bu kayıtlar rehberliğinde ele alınması gerektiğinin büyük önem arz ettiğini vurguladı.
➤ Osmanlı'nın son dönemlerinde eski ihtişamını yitirmesiyle tarihin paralelinde bu dönemin mimarisinin de rafa kaldırıldığını belirten Doç. Dr. Selman Can, özellikle 19. yüzyıl verilerinin günümüzdeki mimarlık sorunlarına da ışık tuttuğunu vurguladı.
➤ Can, ayrıca bu alanda yapılan çalışmaların, yapıların inşa edildiği tarihte tutulan Osmanlıca kayıtlardan ziyade, yeni alfabe ile üretilen hazır kaynaklardan geliştiğini, dolayısıyla da zamanla tıkanan ve gelişme gösteremeyen bir noktaya doğru gittiğini belirtti.
Mimarlık ve mühendislik arasındaki ayrım ne zaman gerçekleşti?
➤ Doç. Dr. Selman Can, mimarlık ve mühendisliğin Osmanlı'nın son dönemlerinde birbirinden ayrıldığını ve bu devirde "mimar" unvanının yeni bir anlam kazandığını belirtti.
"Mimarlık ve mühendislik kavramları tarihin uzun bir döneminde beraber anılan ve ayrı bir kavram ve unvan olarak ifade edilme ihtiyacı hissedilmeyen iki kavramdır. Batı'da 18. yüzyılda ayrı birer ifade olarak kullanılmaya başlayan kavramlar 19. yüzyıl dolaylarında bilimlerin tasnif edilmesiyle, mimarlık ve mühendislik arasındaki ayrım netlik kazanmaya başlar."
📌 Bilgi Notu:
Eserlerinde sadece mimar unvanıyla andığımız Koca Sinan aynı zamanda mühendislik, coğrafya, ses bilimi, malzeme teknolojisi gibi alanlarda da yetkin bir isimdir.
