II. Abdülhamit'in İngiltere'deki şeyhülislamı
Dünyadaki gelişmeleri çok iyi takip eden II. Abdülhamid, İngiltere'de İslam'ı yayan Abdullah Quilliam'i İstanbul'a davet eder. Müslümanların halifesi konumundaki II. Abdülhamid, Abdullah'ı Yıldız Sarayı'nda bir devlet görevlisi gibi ağırlar. Bu tarihten itibaren II. Abdülhamid'in de desteğini alan Abdullah, çalışmalarını hızlandırır. Padişah ona bir de unvan verir.
II. Abdülhamid'in düşüncesi
🔷 Osmanlı tarihinin en zor dönemi kabul edilen 20. yüzyılın sonunda tahttaki isim II. Abdülhamid'dir. Otuz üç yıl boyunca vatan topraklarını korumak için büyük çaba sarf eden padişahın siyasi hamleleri oldukça dikkat çekicidir.
🔷 Osmanlı Devleti, çok uluslu bir yapıya sahip olmasına rağmen kurduğu millet sistemiyle yüzyıllar boyunca halkını bir arada tutmayı başarır. Ancak 20. yüzyıl içinde artan milliyetçilik düşüncesinin etkisiyle, uluslar ayaklanmaya başlar. Bunun üzerine Osmanlı içerisinde farklı fikirler denenir.
İslamcılık
🔷 II. Abdülhamid, dünya üzerindeki tüm Müslümanları bir araya getirerek ortak bir hedefte hareket etme düşüncesi olan İttihad-ı İslam'ı benimser.
🔷 İttihad-ı İslam olarak da adlandırılan İslamcılık düşüncesinde, Osmanlı Devleti'nin önderliğinde birleşecek Müslüman ülkelerin çağdaş medeniyet seviyesinde geri kalmışlıktan ve yabancı ülkelerin hâkimiyetinden kurtulabilecekleri ana hedeftir.
🔷 II. Abdülhamid döneminin başlangıcında yayımlanan ilk Osmanlı anayasası Kanun-i Esasi'de yer alan 3. Madde hilafeti ve İslamcılığı gösterir: "Zât-ı hazret-i pâdişâhî hasbe'l-hilâfe dîn-i İslâm'ın hâmisi ve bilcümle tebaa-i Osmâniyye'nin hükümdarı ve padişahıdır."
İlk İngiliz Müslüman Toplulukları
🔷 İslam, yüz yıl içerisinde Müslümanların gayretleriyle dünyanın dört bir yanına yayılır. Dünyanın pek çok bölgesinde Müslümanlar bulunur.
🔷 Bir bölgede Müslüman topluluğun oluşması ise zaman alır. İngiltere'de tarihi kayıtlara göre ilk Müslüman topluluklarına 19. yüzyılın ikinci yarısında rastlanır. Liman kentlerine ulaşan Yemen, Somali ve Hindistan kökenli gemiciler ve tüccarlar ilk Müslüman topluluklarını oluşturan insanlardır. Müslüman tüccarların İslam'ın yayılmasındaki rollerine tarih boyunca şahit olunur.
İngiltere'de ilk İslami faaliyetler
🔷 İngiltere'de bulunan az sayıdaki Müslümanlar üzerinde ilk etkiler Cezayirli Ahmed el-Alevi'nin zaviyeleri tarafından gerçekleşir. 1860 yılında Yemenli gemicilerin Cardiff'te bir evi mescide dönüştürmeleri ile İngiltere'de İslami faaliyetler başlar.
🔷 Ayrıca 1884 yılında Londra'da kurulan Woking Şarkiyat Araştırmaları Enstitüsü'nün kurulmasıyla İngiliz aristokratlar ve entelektüeller İslam'ı tanır. Yine bu grup tarafından 1889 yılında Woking Camii açılır ve irşat faaliyetleri yapılır.
🔷 Düşüncelerin yayılmasında ve etki etmesinde büyük payı bulunan dergiler 20. yüzyılın vazgeçilmez iletişim araçlarıdır. İngiltere'de de Müslümanlar tarafından 1913 yılında dergi çıkarılır.
🔷 İngiltere'de yaşayan Hint asıllı avukat olan Hoca Kemaleddin vesilesiyle çıkarılan dergi haricinde, bu isim tarafından seminer ve konferanslar verilir. Bu faaliyetler neticesinde pek çok İngiliz'in Müslüman olduğu aktarılır.
