Matrakçı Nasuh'un kaleminden Kanuni Sultan Süleyman'ın İran Seferi
Kanuni Sultan Süleyman'ın en yakın isimlerinden biri olan Matrakçı Nasuh, Osmanlı'nın önemli alimlerinden biriydi. Tarihçi, hattat ve minyatür ustası olan Matrakçı Nasuh, Osmanlı tarihinin bu en uzun ve büyük askerî seferinde yer almış, Kanuni'nin geçtiği yollar hakkında önemli bilgiler sunmuştu. Peki, Kanuni Sultan Süleyman Osmanlı'nın en önemli seferlerinden biri olan İran Seferi'nde nerelerden geçmişti?
Bağdat şehri
🔸 Kanuni Sultan Süleyman'ın 1533-1536 yılları arasında gerçekleştirdiği İran seferine ilişkin önemli bir belge kamuoyuna sunuldu. Buna göre yaşadığı dönemde; Sultan Süleyman'a yakın isimlerden biri olan Matrakçı Nasuh'un, Sultan'ın İran seferi sırasında konakladığı hanlardan, geçtiği köylere kadar ayak bastığı her noktayı resmettiği minyatürler, Türk Tarih Kurumu tarafından halka açıldı.
Bağdat şehri
🔸 Matrakçı Nasuh, Sultan Süleyman'ın çıktığı bu seferi, 'Beyân-ı Menâzil-i Sefer-i Irâkeyn-i Sultan Süleyman Han' adlı eserinde anlatır.
Coğrafi, özellikle harp tarihi ve menzilleri hakkında önemli bilgiler ihtiva eden bu eser, Süleymanname adlı eserinin 1533-1536 yılları arasındaki, Kanuni'nin ilk İran seferine ait bir bölümdür.
Çağımızın Matrakçı Nasuh'u Nusret Çolpan'ın minyatürlerinde İstanbul
Sultâniye şehri
🔸 Matrakçı Nasuh eserinde, Irâkeyn Seferi sırasında konaklayıp göçülen menzillerin resimlerini yapmak, bu resimlerin uygun yerlerine menzillerin adlarını yazmak suretiyle eserini bir "menzilnâme" haline getirdi.
Matrakçı Nasuh, Kanuni Sultan Süleyman'ın Irâkeyn Seferi'nin sebepleri ve ordunun hareketini anlatmasının yanında Anadolu ve Tebriz'e kadar uzanan bölgede bulunan ve o sırada zapt edilmiş olan yerlerin adlarını topluca verdi.
Menzilnâme: Posta hizmetlerinde kullanılan atların bulunduğu, posta sürücülerinin dinlenip at değiştirdikleri, ahşap veya kerpiçten yapılmış, odaları ve ahırları olan yer, tatar konağı.
Kerbela
🔸 Matrakçı Nasuh, menzil resimlerinin, sembolik olmaktan çok genellikle ait oldukları şehir, kasaba, köy ve diğer konak yerlerini oldukça doğru ve asıllarına uygun bir şekilde gösterdi.
🔸 Anadolu'dan geçerek İran'a giden yollar hakkında verdiği bilgiler ve ihtiva ettiği kroki tarzındaki haritalarla coğrafî bakımdan da çok önemlidir.
Tebriz
🔸 Anadolu'dan geçerek İran'a giden yollar hakkında önemli bilgiler sunan minyatürlerin; şehirler, kasabalar, kaleler, köyler, harabeler, durak yerleri, hanlar, derbentler, dağlar, geçitler, önemli akarsular, köprüler, çöller, stepler ve bahçelerin adlarını ve stilize haldeki resimlerini ve hatta bitki örtüsünü ve hayvanları bile resmederek önemli bir coğrafya atlası olarak da değerlendirilebilir.
