Arama
Müslümanların 'tarım kitabı' ekolojiye dair ne söylüyordu?
Bir bahçenin yahut da mahsulün çiçeklenip meyve verebilmesi için, yetiştirilmesi ile tabiat arasında ekolojik bir dengeye oturtulması gerekir. Çiçeklenme ve hasadın iyi olabilmesi için toprak, su ve insan müdahalesinin orantılı olması şarttır. Bir yandan mümkün olan azami verimi elde etmeye çabalayan, bir yandan da hayatlarının bağlı olduğu doğayı tahrip etmek istemeyen İspanya Müslümanları, bundan yüzlerce yıl önce toprak kimyası ve erozyon dâhil, pek çok sistematik zirai araştırmaya ön ayak olmuşlardı. Müslümanların tarıma yaptıkları katkıları sizler için derledik.
Müslüman tarımı karmaşık bir olguydu; bunun neticesinde çevre dostu ve son derece üretken bir sisteme ulaşıldı.
Toprağın saban kullanılarak zenginleştirilmesi, normal ve derin çapalama, kazma ve tırmıklama gibi neredeyse her şeyin ayrıntılı olarak açıklandığı tarım kitaplarına sahiptiler.
Sular ve toprak türleri vasıflarına göre sınıflandırılmıştı.
Toledo Emiri'nin bahçıvanlığını yapan İbn Bassal, 1085 yılında Tarım Kitabı adında bir kitap yazdı.
Bu kitapta on farklı toprak tipi olduğu belirtilerek her toprak tipi için yılın dönemine göre farklı hayatî sürdürülebilirlik özellikleri verilir.
Daha önce hiç ekilmemiş toprağın ocak ve mayıs ayları arasında dört kere sürülmesi gerektiğinde ısrar eden İbn Bassal, Akdeniz'in ağır sahil toprağına ekilen pamuk mahsulü gibi özel bazı durumlarda, önerilen sürme sayısını ona kadar çıkarır.
12'inci yüzyılda yaşayan Sevillalı botanikçi İbnü'l Avvam, Yunanlı, Mısırlı ve İranlı âlimlere ait çalışmaları, tarım ve hayvancılık ile ilgili 34 bölümden oluşan Tarım Kitabı adında bir eserde topladı ve çiftçilere net bilgi ve talimatlar sundu.
585 bitkiye dair bilgi toplanan bu kitapta elliden fazla meyvenin yetiştirilmesi hakkında bilgi veriliyor; aşılama, toprak özellikleri ve hazırlanmasıyla ilgili gözlemler aktarılıyor; gübre, bitki hastalıkları ve tedavileri, bahçecilik, sulama, ağaçlar arasındaki yakınlıklar ve arıcılık gibi konular açıklanıyordu.
Mesela zeytin ağaçlarının yetiştirilmesinden hastalıklarının tedavisine, aşılanmalarından hasatlarına, özelliklerinden rafine edilmelerine ve ıslahlarına kadar zeytin konusunda bilmek isteyeceğiniz her şeyi ihtiva ediyordu.
Ayrıca toprağı sürme teknikleri, sıklığı, tohum ekme zamanları ve usulleri, ekme sonrasında ve büyüme sırasında sulama, bitki bakımı ve hasadı gibi konularla ilgili bölüm de bulunuyordu.
Dolayısıyla bu kadar bilgi varken, gayretli bir çiftçinin hata yapması pek mümkün değildi. Bütün bu bilgiler, 18'inci yüzyılın sonundan 19'uncu yüzyılın ortalarına kadar hem İspanyolca hem de Fransızca olarak yayınlanacaktı.
Bu noktada, meşhur 961 Yılına Ait Kurtuba Takvimi'nin teknik doğruluğuna değinmeden geçemeyiz.
Takvimde, yılın her ayı için tasarlanan iş ve planlar bulunuyordu. Mesela mart ayında incir ağaçları aşılanır ve ilk tahıllar büyümeye başlardı. Bu ayda şeker kamışı ekimi yapılır ve mevsim öncesi güller ve leylaklar gonca vermeye başlardı.
Yine aynı ay, şeker kamışı ekimi yapılır ve mevsim öncesi güller ve leylaklar gonca vermeye başlardı.