Nizamülmülk Batınilerle nasıl mücadele etti?
İslam dünyasının en başarılı devlet adamlarından biri olan Nizamülmülk, Selçuklu Devleti'nde Çağrı Bey, Sultan Alparslan ve Melikşah döneminde vezirlik yaptı. Görevi boyunca Selçuklu'yu yıkmak, devlet adamları ve kumandanlarını ortadan kaldırmak amacıyla ülkede terör havası estiren Hassan Sabbah ve fedaileriyle mücadeleye girdi. Peki, Çağrı Bey, Alparslan'a Nizamülmülk hakkında hangi tavsiyede bulundu? Nizamülmülk suikasta nasıl uğradı?
Büyük Selçuklu veziri olan Nizamülmülk, Ortaçağ İslâm dünyasının en başarılı devlet adamlarından biriydi. Horasan'ın Tûs şehrine bağlı Râdkân köyünde doğan Nizamülmülk'ün köy kethüdası olan babası eğitimiyle ilgilendi.
Nizâmülmülk, Kur'an-ı Kerîm'i ezberledikten sonra birçok âlimden hadis okudu. Ebû Bekir Muhammed b. Yahyâ el-Müzekkî, Abdülkerîm el-Kuşeyrî gibi muhaddislerden hadis rivayet etti.
Onun, Hasan Sabbah ve Ömer Hayyam ile arkadaş olduğu, bunlarla birlikte Şafii âlimi Hibetullah Muvaffak-Lidînillâh en-Nîsâbûrî'nin derslerine devam ettiği ileri sürülür. Ancak 1018'de doğan Nizamülmülk'ün 1046-47 veya 1053 doğduğu düşünülen Hasan Sabbah ile birlikte aynı hocanın öğrencisi olması uzak bir ihtimaldir.
Horasan tamamen Selçukluların eline geçince baba oğul Selçukluların hizmetine girdi. Daha sonra o Çağrı Bey'in yanına Merv'e gitti ve kendisinden büyük ilgi ve yakınlık gördü. Çağrı Bey'in Nizamülmülk'ü oğlu Alparslan'a takdim ederken onu bir baba gibi kabul etmesini istediği rivayet edilir.
Malazgirt Muharebesi hariç Alparslan'ın bütün seferlerine katılan Nizamülmülk, bu savaşların kazanılmasında ve Kutalmış'ın isyanının bastırılmasında önemli rol oynadı.
Sultan Melikşah'ın rakiplerini bertaraf ederek tahta geçmesinde büyük hizmetleri oldu. Sultan Melikşah zamanında Büyük Selçuklu Devleti için ciddi bir tehlike teşkil eden Hasan Sabbâh ve adamlarıyla mücadeleyi bir devlet politikası haline getirdi
Oğlu Mahmud'u veliaht tayin ettirmek isteyen ve bu hususta Nizâmülmülk'ü engel gören Terken Hatun, Nizamülmülk'ü gözden düşürmek için sultanı etkilemeye çalıştı.
Nizamülmülk'ün muhalifleri onun evladının ve adamlarının devlet içinde devlet haline geldiklerini, halkın bunlardan rahatsız olduğunu bildirip Melikşah ile Nizamülmülk'ün arasını açmaya çalıştılar.
Bunun üzerine Sultan Melikşah, Nizamülmülk'e haber göndererek yetkilerini aşarak hükümdarlıkta ortağı haline geldiğini bildirdi ve kendisini vezirlikten azletmekle tehdit etti.
O güne kadar bu tarz entrikalar karşısında bilgece sözlerle Sultan Melikşah'ı sakinleştiren Nizamülmülk bu defa sert bir üslupla, yaptığı iyilikleri ve idarî hizmetleri sultana hatırlatıp kendisini vezirlikten azlettiği takdirde tacının ve devletinin yok olacağını söyledi. Melikşah bütün bu gerginliğe rağmen onu görevden almadı.
