Arama
Osmanlı Devleti'nde Hapishaneler
Cihan devleti Osmanlı, şer'i ve örfi hukukun var olduğu hukuk sistemiyle adil bir yönetim sergileme çabasında uzun yıllar varlığını sürdürür. Altı yüz yıllık ömre sahip olan devlet, adaletiyle de nam salar ve diğer devletlerden daha insani yönetim özellikleriyle tanınır. Osmanlı'da bir ceza biçimi olarak görülen hapishane, Avrupa'daki muadillerinden farklıdır.
Bir kavramın ortaya çıkışı
🔷 Dünya tarihinde insanların suçlarına karşı çeşitli cezalar uygulandığı görülür. Hapishane de bunlardan biridir. Erken dönemlerden itibaren suçlular, suçları karşılığında hapishaneye atılırlar.
🔷 Her devlet gibi Osmanlılar da işlenen suçlara karşı önlem almış ve hapishaneler kurarak toplumu ıslah etme yolunu seçmişlerdir. Adaleti temel alan devlet, yüzyıllar süren hükümranlığını kurduğu hukuk sistemine borçludur.
🔷 Osmanlı'da hukuk sistemi şer'i hukuk ve örfi hukuktur. Şer'i hukukun kaynağı Kur'an ve sünnettir. Örfi hukukun kaynağı ise padişahtır.
Osmanlı'da hapis
🔷 Osmanlı'da suçluların cezalandırılması hususunda hukuka başvurduktan sonra örfi hukuktan dolayı değiştirilemez cezalar vardı. Bu suçlarla ilgili VAV TV'de konuşan Doç. Dr. Halim Demiryürek,
"Bir tarafta had cezası bir tarafta kısas var bir tarafta da tazir var. Bunlar hem suç hem cezadır. Had cezası Kur'an ve sünnete göre belirlenendir. Bu cezalar; zina, iftira, isyan gibi büyük suçlardır. Kısas, misliyle ceza anlamına gelir. Tazir suçu ise kelime anlamı olarak "edeplendirme, ahlaklandırma" anlamına gelir. Tazir, Kur'an ve sünnette kesin olaraktan belirtilmeyen cezalardır." dedi.
Avrupa'daki hapishaneler
🔷 Prof. Dr. Haşim Şahin'in Avrupa'daki hapishaneler sorusunu Doç. Dr. Halim Demiryürek şöyle açıkladı:
"Osmanlı ile karşılatırıldığında Avrupa'da da kürek, kalebentlik, pranga, sürgün cezaları vardır. Bu dönemde cezalar daha çok bedene yönelik cezalar. Avrupa'da da zindanlar ve mahzenler var. Orada tutuluyorlar ve ceza alıyorlar. Örneğin; İngiltere'de 1530'da çok fazla ceza var, idamla yargılanıyor insanlar. 18. yüzyıla gelindiğinde bu ülkede insanlar 335 tane suçtan ötürü idamla yargılanır hale gelmişler."
Şimşirlik hapis sayılır mı?
🔷 Şehzadelerin sarayda kontrol altında tutulduğu odaya "şimşirlik" denir. Halim Demiryürek, "Hapsetme fiili var ama burayı biz mahpes olarak tanımlayabiliriz, bir ceza değil sadece bir gözetim odası." şeklinde şimşirliği açıkladı.
Osmanlı'da şehzadeler nasıl eğitilirdi?
Osmanlı'da kadın hapishanesi
🔷 "Osmanlı'da kadınlar için hapishaneler var mıydı, onlara ne şekilde cezalar verilirdi?" sorusunu ise Halim Demiryürek şöyle açıkladı:
"Kadın hapishanesi Osmanlı'da kurumsallaşma ile birlikte ortaya çıktı. Erkek gibi kadın da suç işliyordu. Kadınlar genellikle imamların, muhtarların evinde tutuluyorlardı, hapis olarak. Hapishanenin kurumsal hale gelmesiyle beraber kadınlar için tek odalı hapishaneler açıldı. Daha sonra kadınların el işi, temizlik vb. işler verilerek katma değer sağlamaları düşünülerek hem hapishanenin giderleri sağlansın hem de devlete faydalı olsunlar diye işlere teşvik edildi."