Osmanlı döneminde Cezayir
Batılılar tarafından sömürge kıtası haline getirilen Afrika'da, denize kıyısı olan ülkeler imkânlar bakımından diğer bölgelerdeki devletlere göre daha şanslı gözükse de sürekli istila ve değişime uğradıklarından tarih boyunca kargaşa içinde olmuşlardı. Bu devletlerden biri de Kuzey Afrika'da bulunan Cezayir idi. Akdeniz'in önemli noktasında bulunan bu ülkenin seyri Osmanlı'nın bölgeyi fethetmesinden sonra değişti. Gelin, dünyaya adalet ve merhamet dağıtan Osmanlı'nın Cezayir'deki faaliyetlerine bakalım.
Osmanlı öncesi dönem
🔷 Milattan önce 1000 yıllarında Suriye sahillerinden gelen Fenikeli tüccarlar, boş buldukları Cezayir'e yerleşirler. Ticaretle uğraşan bu insanlar, bugün Tunus'ta bulunan Kartaca şehrini kurarak bölgedeki ilk varlığı oluşturdular.
🔷 Ticari faaliyetleri için önemli bir üs noktası bulan tüccarlar, milattan önce 146 yılında Romalıların işgaline uğrar. Cezayir'i imparatorluklarının bir eyaleti haline getiren Romalılar, kıyı bölgelerinde "Romanizasyon" adıyla tarihe geçen sömürgecilik ve zulüm siyasetini uygular. Ancak Romalıların Cezayir'in iç kesimlerine yönelmedikleri görülür.
🔎 Romanizasyon nedir?
Roma İmparatorluğu'nun hakimiyeti altına aldığı insanları, asimile etmesidir.
🔷 Kabile topluluklarının bulunduğu kıtada yaşayan yerli halk, kendilerini hür insan manasına gelen "Emaziğ" olarak tanıtırdı. Daha sonraları "Berber" olarak anılan bu kişiler, tarih boyu bölgenin ayrılmaz bir parçası oldular.
🔷 Bölge Romalılardan sonra Vandalların ve Bizans'ın hâkimiyetine girdi.
Müslümanların Cezayir'e gelişi
🔷 Âlemlerin Efendisi Hz. Muhammed'in (SAV) dünyaya gelişinin ardından tarihin seyri değişir. Medine'de kurulan İslam Devleti'nin gerçekleştirdiği fetihlerle yüce dininmiz farklı kıtalara ulaşmayı başarmıştı.
🔷 İslam'ın üçüncü halifesi Hz. Osman'ın (RA) Mısır'a vali olarak atadığı Abdullah b. Sa'd, Kuzey Afrika'da VII. yüzyılın ortalarından itibaren iyice yayılır.
🔷 Mağrip yönünde hareket eden İslam orduları, Berberi kabileleri ve Bizans toplulukları ile karşılaştığı bölgede hakim olmaya başlar.
🔷 Sonrasında kurulan Emeviler de uzun bir süre egemenlik kurdu.
Osmanlı'nın fethi
🔷 1492 yılında Endülüs'te reconquista hareketini tamamlayarak hakimiyeti ele geçiren İspanyollar, Kuzey Afrika bölgesini de ele geçirmek ister. Bu sırada Ege ve Akdeniz'de korsanlık faaliyetlerinde bulunan dünya tarihinin meşhur denizcileri Oruç ve Hızır Reis, Cezayir'e gelerek İspanyollara karşı mücadeleye girişir. Bu adım Osmanlı'nın bölgeye yerleşmesinin ilk ayağını oluşturur.
🔷 Cerbe adasına yerleşerek Yavuz Sultan Selim'in himayesi altına giren Barbaros kardeşler, Cezayir şehrini ve onun batısındaki Şerşel'i fethettiler. Barbaros Hayreddin Paşa, Cezayir'e iyice yerleşerek bölgenin hakimi olur.
🔎 Reconquista nedir?
Endülüs döneminde bugünkü İspanya'da bulunan Hristiyanların, yarımadadaki Müslümanların varlıklarını ortadan kaldırma amaçları, ve çabalarına verilen addır.
🔷 İspanya'da büyük bir zulme maruz kalan 70 bin Endülüslü Müslümanı gemileriyle Cezayir'e taşıyarak kurtardı. Osmanlı'nın fethettiği ilk dönemlerde Cezayir, "Türklerin Hindistan'ı" olarak şöhret kazansa da bölgeyi Portekizliler, Hollandalılar gibi sömürmediği için bu adlandırma uygun olmaz.
🔷 Kanuni döneminde Cezayir, Osmanlı beylerbeyliği yapılır. Sultan Süleyman, Barbaros'u İstanbul'a davet ederek bu görevi ona tevdi eder. Faaliyetlerine durmaksızın devam eden büyük denizci, Sâhil ve Tel bölgesini fetheder.
