Osmanlı ordusunda kullanılan silahlar
Osmanlı'nın kısa sürede büyümesinin ardında güçlü bir orduya ve üstün bir silah teknolojisine sahip olması yatıyordu. Osmanlı ordusunda ateşli ve ateşsiz olmak üzere pek çok silah çeşidi kullanılıyordu. Osmanlılar geliştirdikleri tüfek ve toplarıyla savaşlarda üstünlük elde ettiler. Peki, Osmanlıların kullandığı silah çeşitleri ve bu silahların işlevleri nelerdi?
Önceki Resimler için Tıklayınız
📌Osmanlı seferlerinde en çok kullanılan toplar genellikle orta tipte ve küçük çaplıydı. Bu kategoridekiler kolunburna, darbzen ve şâhî toplardan ibaretti.
📌Darbzen, zarbzen, zarbuzan adı verilen bu toplar, sahra topu olarak meydan muharebelerinde iş görürdü.
📌Osmanlı kaynaklarında şâhî kelimesi herhangi bir topun daha büyük modelini ifade etmekle birlikte bu terim çok hafif ama nisbeten uzun toplar için de kullanılmıştır.
İstanbul'un fethinde büyük rol oynayan şahi topları
Edirne'de İstanbul'un fethi için hazırlıklar yapılırken, en çok önem verilen konulardan biri, İstanbul'un surlarını yıkacak topların dökülmesiydi. II. Mehmet, yüzyıllar boyu birçok kuşatmaya dayanmış olan İstanbul surlarını yıkmak için, topun ne kadar önemli olduğunu kavramıştı.
Fatih Sultan Mehmet, çok yönlü yetiştirilmiş bir hükümdardı. Kendisi fiziğe, silah teknolojisine ve mekanik mühendisliğine meraklı olduğu gibi bu konuda dersler almış, daha şehzadeliği sırasında top dökümüyle ilgili çalışmalar yapmaya başlamıştı.,
Urban usta, II. Mehmet'e, İstanbul'un hatta Babil'in surlarını yerle bir edebilecek toplar yapabileceğini, sanatından emin olduğunu, ancak ne kadar uzağa atabileceğini bilmediğini söylemişti. Bunun üzerine Sultan hesapları kendisinin yapacağını söyleyerek, Urban'ı bir an önce dediği gibi bir top dökmesi için görevlendirdi.
Yapımı üç ay süren ve "Şahî" adı verilen bu topların Edirne'de atış denemeleri öncesi, halkın heyecan ve korkuya kapılmamaları için şehre tellallar salındı; çıkacak dehşetli gürültünün sebebi önceden haber verildi.
Yapılan şahi topunun ateşi, özellikle Topkapı'daki surlarda büyük tahribat yaptı. Ancak bu surlar da tamamen yıkılmadılar. 29 Mayıs 1453 günü, Osmanlı askerleri toplar tarafından tahrip edilmiş Topkapı Surlarını aşarak İstanbul'a girdiler.
İstanbul'un fethi sırasında, Fatih'in böyle bir teknolojiyi hayata geçirmesi, dünya tarihçileri tarafından "Fatih tarafından Bizans'ın ele geçirilmesi, topçunun gücüyle sağlanan ilk ve en önemli olaydır" ve "Fatih, tarihteki ilk büyük gerçek topçu" şeklinde yorumlandı.
📌Osmanlı'da küçük toplar saçma, eynek, prangı, misket ve şakloz veya şakaloz gibi adlarla anılmaktaydı.
📌Genellikle dökme demirden olan ve adından da anlaşılacağı gibi çoğunlukla salkım atmak için kullanılan saçmalar hem kalelerde hem gemilerde, bilhassa Karadeniz ve ince donanmaların gemilerinde kullanılmaktaydı.
📌Osmanlı kaynaklarında "şakaloz, şakloz, şakolos, şakalos, şakulos, şakulus, sakolos, sakalos, çakaloz, çakalos, çakanoz" diye anılan silâhların ismi "kanca tüfek" mânasına gelen Macarca "szakállas" kelimesinden gelmektedir.
📌Kanca ateşli silâhı, güçlü geri tepmesini önlemek amacıyla sıkıca bir duvara veya sipere raptedilerek kullanılıyordu.
Macar "szakállas"larından farklı şekilde Osmanlı şakalozlarının kundağa yerleştirildiği ve top arabalarıyla taşındığı söylenmiştir.
📌Osmanlı döneminde kullanılan 16. yüzyılda kale bendlerini döğmeye yarayan büyük toptur.
📌Bacelaşka, Bedoluşka diye de adlandırılır.
📌Avrupa'da "basilisco, basilic" vb. isimlerle tanınan ve Osmanlı kaynaklarında baciliska, bacaluşka, bacaloşka, badaloşka, badaluşka, badoluşka, badoloşka ve bedoloşka şeklinde geçen toplar en popüler ve yaygın Osmanlı kuşatma ve kale toplarıydı.
📌Martin, tek kurşun atan bir tür tüfektir. Orijinal adı Martini–Henry olup, İngiliz ordusunda 1871'den itibaren kullanılmıştır.
📌Adını geliştiricileri Friedrich von Martini ve Alexander Henry'den almıştır.
📌Osmanlı ordusu tarafından Ruslara karşı 93 Harbi'nde kullanılmıştır.
Martin ve aynalı martin ile (çeşitli süslemelerle "fiyakalı" anlamında) Hekimoğlu türküsünün de aralarında olduğu çeşitli türkülere konu olmuştur. Drama Köprüsü türküsünde de bahsi geçmektedir.
