Osmanlı tarihinde yaşanan 8 ilginç hadise
Asırlar boyunca 3 kıtada hakimiyet gösteren Osmanlı Devleti, tarihi boyunca padişaha "ateş dilekçesi" yoluyla sesini duyurmaktan tutun da devlet memurlarının yazlık evlerine gidiş tarihini düzenleyen "yalıya çıkma nizamına" kadar pek çok farklı hadiseye tanıklık etti. Bu olaylardan bazıları sosyal hayatın renkli portrelerini bize sunarken bazıları da şaşkınlığa uğrattı. İşte Osmanlı tarihinden yaşam dolu 8 ilginç hadise…
Osmanlı döneminde padişahın huzuruna çıkamayanlar, gördükleri haksızlık karşısındaki şikayetlerini dile getirebilmek adına son bir çareye başvuruyorlardı: Ateş dilekçesi…
Şikayeti olanlar padişahın sahil saraylarını gözlemliyor ve sultanın pencerede oturmasını kolluyorlardı. Sultan pencereye çıktığı anda hemen bir kayıkla denize açılan bu kişiler, içinde saman, talaş bulunan bir kabı taş üstüne koyup tutuşturuyorlardı.
Bu, "Padişahım, her taraftan gördüğüm haksızlık ve zulümle artık başımda ateş yanıyor. Son ümidim sendedir, sana sığınıyorum, fakat beni senin yanına almıyorlar" anlamına gelmekteydi.
Bunu gören padişah derhal şikayetçiyi yanına çağırır, dinler ve icap eden emirleri verirdi. Osmanlı'da bu duruma ateş dilekçesi anlamına gelen "ateş istidası" adı verilirdi. Ateş istidası Naima Tarihi'nde de geçmektedir.
Tanzimat devrine kadar İstanbul'un önde gelen kişileri istedikleri zaman kendi mülkü olan veya kiraladıkları yalılara taşınamazlardı. Hükümet, herkesin o yaz Boğaziçi'nin hangi köyünde veya bölgesinde yaşayacağını öğrenir, o yılın hava şartlarına göre izinleri verirdi. Şehre dönüş de yine aynı izinler mukabilinde gerçekleşirdi. İzinler çıkmadan İstanbul'un sakinleri yerlerinden kıpırdayamazdı.
Her yıl payitahtın sahillerini muhafazaya memur bostancıbaşı ağa tarafından Boğaz hattı için bir defter düzenlenirdi. Reşat Ekrem Koçu 3. Selim zamanında düzenlenmiş bostancıbaşı defterinden satırları şu şekilde nakleder:
"Beykoz iskelesi, yanında Mustafa'nın hanesi, yanında Hacızade Ahmed'in yalısı ve arsası, yanında Laz Hüseyin'in yalısı, yanında sabık İstanbul kadısı Hamamizade Efendi'nin yalısı, yanında Merhabazade yalısı, yanında kireççi taifesinin odaları ve fırınları…"
Bu defterlere hangi mülkün kime ait olduğu ayrıntılı bir biçimde kaydedilmiştir.
Tanzimat'tan önce, İstanbul'da padişahtan başka ancak üç kişi ata binme hakkına sahipti. Bu kişiler, ilmiye sınıfına mensup şeyhülislam, Rumeli kazaskeri ve Anadolu kazaskeriydi. Vezirler ve devlet ricalı ancak bir imtiyaz ile ata binebilirdi. Bir kişinin memuriyeti ve serveti ne olursa olsun büyük şehir içinde ata binemezdi.
