Arama
Osmanlı'da mali ve askeri kayıtların tutulduğu defterler
Bilgilerin kayıt altına alınma işlemi ilk olarak Hz. Ömer devrinde yaşandı. Medine'de ilk maliye dairesi kurulunca burada muharip askerlerin yoklama ve maaş kayıtları tutulurdu. Bu tür belgelere başlangıçta divan adı verildi, sonradan bu tabir, kayıtların tutulduğu dairenin adı oldu. Osmanlı'da da bilgilerin kayıt altına alındığı mali ve askeri olmak üzere birden çok defter vardı. İşte Osmanlı'nın gözü kulağı olan defterlerinin isimleri…
Osmanlı Devleti'nde genellikle maliyeye ait hükümlerin toplandığı defterlere verilen isimdir. Ahkâm, hükmün çoğulu olup burada "padişah buyruğu" anlamına gelir. Osmanlılar'da hükümler bizzat padişah tarafından ısdar edilmez, padişahın yetki verdiği makam veya bu makama bağlı daireler, onun adına hüküm verebilirlerdi.
Osmanlılar'da 17. yüzyılın ortalarından itibaren herhangi bir şikayet için Dîvân-ı Hümâyun'a yapılan müracaatlara karşılık olarak çıkan fermanların kaydedildiği defterlere verilen isimdir.
Osmanlı Devleti'nde 19. yüzyılda sadaretten nezaretlere, çeşitli dairelere ve vilayetlere yazılan tezkirelerin suretlerinin kaydedildiği defterlere verilen isimdir.
19. yüzyılın başlarından son şeyhine kadar Yenikapı Mevlevîhânesi şeyhleri tarafından tutulan tarihî ve biyografik notları ihtiva eden eserdir. Yenikapı Mevlevîhânesi merkez olmak üzere dönemin tarihî, tasavvufî, siyasî ve içtimaî olaylarına dair çeşitli kayıtları ihtiva eder. Adı geçen mevlevîhânenin şeyhlerinden Ali Nutkî Dede tarafından yazılmaya başlanmış, onun ölümünden sonra kardeşi Abdülbâki Nâsır Dede tarafından devam ettirilmiştir. Defter-i Dervîşân'ın, 67-83. varakları eksik, bazı varakları boş bırakılmış doksan dört varaktan meydana gelen birinci bölümü Süleymaniye Kütüphanesi'nde bulunmaktadır.
