Osmanlı'da Ramazan Bayramı
Altı yüz yıllık bir maziye sahip olan Osmanlı Devleti, kültür ve gelenek yönünden büyük bir birikim ve medeniyete sahiptir. Bir İslam devleti olması nedeniyle dini gün ve gecelerin özel olarak ihya edildiği Osmanlı ülkesinde, bayram günleri bambaşka bir öneme sahipti. İşte Osmanlı'da Ramazan bayramı...
🔷 Türkler İslamiyete girdikten sonra dinin özel günlerine sarılarak, en güzel şekilde geçirmeye çalıştılar. Ramazan ve Kurban bayramları çok önemli kabul edildi ve her kesim tarafından özenle kutlandı.
🔷 Bayram gününden önce yapılan alışveriş, temizlik gibi hazırlıklarla toplumda bayram hazırlığı başlar. Tüm kesimi bir bayram heyecanı sarar.
🔷 Osmanlı'da bayramın ilk günü musalla denilen açık alanda kılınan bayram namazının ardından herkes birbiriyle mushafalaşarak tebrikleşirdi. Bu esnada küçükler büyüklerin ellerini öper ve genellikle harçlıkla ödüllendirilirlerdi.
🔷 Tüm toplumda bayramlaşmaya dikkat edilirdi, kimse ıskalanmazdı. 1845 yılına kadar devlet memurları amirlerinin evlerini ziyarete giderek tebrikleşirdi.
🔷 Osmanlı Devleti'nin ikinci kurucusu sayılan Fatih Sultan Mehmed Han döneminde bayramlaşma töreni kanunlaştırıldı. Buna göre padişah bayram sabahı, sabah namazını sarayda; Hırka-i Saâdet Dairesi'nde kılardı.
🔷 Hırka-i Saâdet kapısı önüne bir kafes konulur, içeriye de taht kurulurdu. Padişah oturduktan sonra orada hazır bulunan imam ve hatipler birer aşr-ı şerif okurlardı. Bundan sonra hazinedarbaşı bunlara hediye ile câizelerini verir, arkasından mehter çalmaya başlardı.
🔷 Daha sonraki dönemlerde padişahın bayram namazını Ayasofya, Sultan Ahmet gibi camilerde kıldığı görülür. Padişah, bayram namazı kılacağı camiyi seçer ve ona bir bayram alayı eşlik ederdi.
🔷 Bayram alayından sonra padişah saraya dönerek, Has Oda önüne konulan tahtına oturur ve saray nedimleri, musâhipleri birbirinden güzel nüktelerle padişahı eğlendirirdi.
🔷 İlerleyen dönemlerde bazı padişahlar halka açık bir şekilde bayramı kutlamaya başladı. Herkesin katılabildiği eğlenceler, şenlikler düzenlendi. Halk, bayram geceleri panayırlarda geç saatlere kadar eğlenirdi.
🔷 Örneğin Sultan Abdülaziz'in 25-28 Nisan 1866 tarihlerinde düzenlettirdiği şenlikler... 1866 yılındaki kurban bayramında yapılan bu şenlik gösterileri öğleden sonra başlar. Haliç'te, Galata Köprüsü ve Sarayburnu'nda düzenlenen gösterilerde İstanbul esnafı çeşitli hünerler göstermiş, orta oyuncuları, usta hayalbâzlar ve meddahlar çeşitli semtlerde halkı eğlendirmişlerdir.
