Osmanlı’nın Balkanlar'da yaşayan 10 eseri
Osmanlı'nın kuruluş ve kökleşmesinin büyük bir kısmı Balkanlar'da gerçekleşti. Osmanlı Devleti beş asır boyunca Balkanlarda hüküm sürdü, büyük bir miras bıraktı. Bir dönem Osmanlı hakimiyeti içerisinde yer alan Balkan şehirlerinin çoğunluğu, her türlü tahribata rağmen hala Osmanlı kimliğinden izler barındırmaya devam eder. Balkanlar'da Osmanlı mirasını yaşatan bu izlerden 10 eseri derledik.
Mostar'ın merkezinden akan Neretva nehri üzerindeki iki köprüden biri olan Mostar Köprüsü, hilal görünümündeki özelliği ile Osmanlı'nın Balkanladaki önemli eserlerinden biri. 1566 yılında Mimar Sinan'ın öğrencisi Mimar Hayreddin tarafından inşa edildi. Mostar şehri Fatih Sultan Mehmet döneminde Osmanlı topraklarına katılmıştı. Neretva nehri üzerinde o tarihlerde ahşap bir köprü bulunmaktaydı ve Fatih bu köprünün onarımını gerçekleştirdi. 1993 yılında Hırvat topçuları tarafından yıkılan tarihi Mostar Köprüsü, Kanuni Sultan Süleyman'ın emri ile Mimar Sinan'ın talebesi Mimar Hayreddin tarafından inşa edildi. 4 metre genişliğinde, 30 metre uzunluğunda ve 24 metre yükseklikteki köprü için 456 kalıp taş kullanıldı.
Köprünün iki tarafında bulunan iki küçük kale de Kanuni Sultan Süleyman tarafından yaptırıldı. Yine köprünün sol tarafına II. Selim döneminde bir de minaresiz mescid inşa edildi. 1878 yılına kadar müezzinler ezanı köprünün ortasında okudu. Köprü Osmanlı zamanından itibaren gençlerin nehre atlayarak cesaretlerini gösterdikleri bir mekan oldu. Daha sonra bu adet spor haline geldi. Seyyahların ve araştırmacıların ilgisini çekti. Evliya Çelebi o güne kadar on altı ülke gezdiğini fakat böyle yüksek bir köprü görmediğini yazdı.
Asırlardır Makedonya'nın başkenti Üsküp'ün ortasından geçen Vardar Nehri'nin iki yakasını birleştiren Taşköprü, Osmanlı'nın Üsküp'teki sembol eserlerinin başında geliyor. Fatih Sultan Mehmed Köprüsü olarak da bilinen Taşköprü, Üsküp'teki en önemli ve nadide Osmanlı eserlerinden biri. Sultan II. Murad döneminde yapımına başlanan ve Fatih Sultan Mehmed döneminde tamamlanan köprü, şehrin sembolü olarak gösteriliyor. Asırlardır Üsküplüleri kavuşturan Taşköprü, aynı zamanda Üsküp'ün modern şehir merkezi ile tarihi Türk Çarşısı'nı birbirine bağlıyor. Üsküp Belediyesinin armasında da yer edinen Taşköprü, dini ya da etnik kökeni farklı olan Makedonya halkları tarafından da benimsemiş durumda.
Makedonya'da şehrin merkezinde inşa edilen heykeller, tarihi görünümlü devasa binalar ve köprüler Taşköprü'yü de etkiledi. Taşköprü'ye yakın mesafede inşa edilen iki yeni köprü ile adeta tarihi Taşköprü'nün ihtişamı gölgelenmek istendi ancak Osmanlı eseri, buna rağmen şehri ziyaret eden yerli ve yabancı turistlerin ilgi odağı olmaya devam ediyor. Köprüde çatlaklar oluştu Bu arada, son dönemde köprü üzerinde ortaya çıkan çatlaklar tedirginliğe neden oldu. Asırlarca ayakta kalan köprüde oluşan çatlaklar, yeni bir restorasyona ihtiyaç duyulduğunu gösteriyor. 12 ayaklı ve 220 metre uzunluğunda, 6 metre genişliğindeki köprünün Fatih Sultan Mehmed döneminde 1451-1469 yılları arasında inşa edildiği, birçok deprem ve savaşlarda zarar gördüğü biliniyor.
Bayraklı Camii, Osmanlı devrinde bugün Sırbistan'ın başkenti olan Belgrad'da inşa edilen camidir. Cami 1575 yılı civarında Kanuni Sultan Süleyman zamanında yapıldı. Bayraklı Cami'nin kim tarafından inşa edildiği tam olarak bilinmemekte. Bu konuda araştırmacıların çeşitli görüşleri bulunmaktadır. Evliya Çelebi'nin Seyahatnâme'sinde adına rastlanmayan bu caminin o devirde başka bir ad ile tanınması muhtemeldir. Bayraklı Cami tamamen kesme taştan inşa edilmiş olup basit bir mimariye sahiptir. Her bir kenarı dıştan 12,80 m. olan bir kare biçimindedir. Üzeri 10,20 m. çapında bir kubbe ile örtülüdür. Rumeli camilerinde biraz yüksek olan sekizgen biçimli kasnak son tamirde mimari üslûbuna çok aykırı düşecek biçimde aşırı yükseltilmiştir.
