Osmanlı'nın şehzade okulu: Şehzadegan Mektebi
Doğumlarından itibaren Osmanlı tahtına aday olan şehzadelerin eğitimleri Devlet-i Aliyye'nin istikbali için çok önemliydi. Bu gereklilik sebebiyle Topkapı Sarayı'nda ihdas edilen Şehzadegan Mektebi, şehzadelerin ilk eğitimlerini aldıkları, basit işlemleri, Kur'an-ı Kerim'i ve okuma yazmayı öğrendikleri ilk mektepleriydi. Burada şehzadelere çok yönlü alimler eğitim verirdi. İşte, Şehzadegan Mektebi'nin bilinmeyenleri...
◼ Her biri Osmanlı tahtına namzet olarak yetiştirilen şehzadeler detaylı, baştan sona planlanmış bir eğitim hayatından geçerlerdi. Klasik Osmanlı döneminde titizlikle üzerinde durulan bu husus şimşirlik sistemiyle bozulmuştu.
Namzet ne demek?
Namzet, Osmanlı zamanında aday anlamına gelirdi.
◼ Devlet-i Aliyye'nin her manada zirvede olduğu dönemlerin altında yatan başarı sebeplerinden birisi de Şehzedegan Mektebi ve şehzadelerin eğitimine gösterilen ehemmiyetti.
Sultan Abdülhamid'in fotoğraf arşivinden Osmanlı şehzadeleri
◼ Bir şehzade doğduğu andan itibaren Osmanlı tahtı için adaydı. Bunun bir sonucu olarak henüz yürümeye dahi başlamadan eğitim almaya başlardı.
◼ Biraz büyüdüklerinde ise her şehzade saray içerisinde bulunan Şehzadegan Mektebi'ne giderdi. Bu mekteb, Topkapı Sarayı'nda Harem bölümündeydi.
◼ Mimari olarak estetik bir yapıya sahip olan mektebin içinde çini panolar, pencereler, işlemeler ve hat tabloları bulunurdu. Bu eserler şehzadelerin İslami sanatlar ile ilk tanışmasıydı.
◼ Osmanlı'da var olan bir geçenek olan "amin alayı" şehzadeler için de yapılırdı. Öyle ki padişah, şehzadesini büyük bir nümayişle Şehzadegan'a götürürdü. İlk eğitimini evladına bizzat verirdi.
◼ Osmanlı'nın mahalle okulları olan sıbyan mekteblerinin müfredatına benzer bir müfredata sahip olan Şehzadegan'da Kur'an-ı Kerim, okuma yazma ve basit işlemler öğretilirdi.
◼ Şehzadenin en temel meseleden eğitimine başlanarak hayatı bunca önüne çıkabilecek her türlü meseleye karşı eğitim görmesi esas alınırdı.
◼ Bu kurumda eğitim esas alındığı için seviye ölçme anlamında testler, sınavlar yapılmazdı. Şehzadegan'ın bir diğer özelliği de sadece kitabi bilgi değil pratiğe dayalı eğitime de dayanmasıydı.
◼ Şehzadeler hocalarından kılıç, ok, gürz gibi savaş aletlerini kullanmayı, edebiyat, tezhip ve musiki gibi güzel sanatları da en ince detayına dek öğrenirdi.
