Arama
Osmanlı’nın Ukrayna Seferi: Kamaniçe Kuşatması
Gerçekleştirdiği harekatlarla dünya tarihinde "kelebek etkisi" oluşturan Osmanlı, kuzeyinde bulunan Ukrayna'ya hakim olmak için "Avcı" lakabıyla bilinen Sultan IV. Mehmed komutasında sefere çıkar. Bu sefer aynı zamanda padişahın ordusunun başında katıldığı ilk seferdir. Bölgenin müstahkem kalesi Kamaniçe, 1672 yılında fethedilir. Tarihimizin unutulan büyük zaferi Kamaniçe'ye beraber bakalım.
🔷 Karadeniz'de Kazakları kontrol altında tutmak için bölgede bir üsse ihtiyaç vardır. Zira Kazaklar sık sık Osmanlı'yı rahatsız eder. Osmanlı Devleti, dönemin Bosna Valisi Abaza Paşa komutasında 1633 yılında kaleyi bir süre muhasara altında tuttuysa da ele geçiremez.
Abaza Paşa kimdir?
Osmanlı tarihinde isyancı bir devlet adamı olarak görülen Abaza Mehmed Paşa, asi Halep Valisi Canbolatoğlu'nun hazinedarı idi. Valinin hal edilmesiyle birlikte yakalanır. Yeniçeri ağası Halil Ağa onu bağışlar ve derya beyliği verir. Maraş ve Erzurum'da beylerbeyliği yapan Paşa, Sultan II. Osman'ın öldürülmesi üzerine yeniçerilere karşı saldırıya geçer. Erzurum'da başlattığı bu isyan yayılır ve Trablusşam Valisi ile Maraş Beylerbeyini de kendine katar. "Abaza Şeyhi" olarak bilinen kişiye intisap ederek onun telkinleriyle Sivas'ı ele geçirip Ankara'ya yürür. IV. Murad'ın tahta çıkar ve Paşa'yı Kayseri'de mağlup eder. Abaza Paşa kaçarak Erzurum'a sığınır. IV. Murad'ın affıyla Bosna Valiliğine atanan Paşa, bir süre durulur. Fakat hakkında çıkan yeni bir isyan dedikodusu nedeniyle, 1634 yılında padişahın emriyle idam edilir.
🔹 1669 yılında Ukraynalı Petro'yu himaye altına aldıktan sonra IV. Mehmed'in bizzat başında bulunduğu ordu,1672 yılında Lehistan üzerine sefere çıkar.
🔸 Lehistan'a bağlı Podolya'nın merkezi olan Kamaniçe, dokuz gün süren kuşatmadan sonra fethedilir. Padişah IV. Mehmed, büyük olan kiliseyi camiye çevirir ve 1672 yılında ilk Cuma namazını burada kılar. Şehre bir kadı bir de beylerbeyi atar.
Lehistan ülkesi hakkında?
Polonya olarak bildiğimiz ülkeye Osmanlılar Lehistan olarak adlandırmıştır. Polonyalıların kurduğu bu devlet, X. Yüzyılda Slav ağırlıklı kavimlerin bir araya gelmesiyle tarihte yer almaya başlar.
Petro kimdir?
Ukrayna'da Dinyeper Nehri'nin sağ kıyısında kalan bölgenin lideridir. "Deli Petro" ile karıştırılmamalıdır.
💠 Dönemin tanığı ünlü şair Nabi, Kamaniçe'nin fethi üzerine şu beyitleri yazar:
Açıldı kal'a kâfiri çıkdı içinden münkesir
Toldı binânun bâbı hep meftûh ile meksûr ile
Hasmâne virdi çün âmân ruhsat-ı hicret ol hidîv
Çıkdı derûn-ı kal'adan bir fırka-i makhûr ile
İtsin şehinşâhı Hudâ nice fütûhâta karîn
Pâyende olsun taht-ı şevketde dil-i mesrûr ile
Bu feth-i zîbâyı görüp Nâbî didi târîhini
Aldı Kamançe bikrini Sultân Mahmûd zûr ile
Nabi kimdir?
Hikemî tarzın öncüsü olan Nabi, 17. yüzyılda yaşayan bir divan şairiydi. Şanlıurfa'da 1642 yılında dünyaya gelir. Sultan IV. Mehmed'in musâhibi Damad Mustafa Paşa ile tanışmasından sonra rahat bir hayata kavuşur. Nabi, Sultan IV. Mehmet'in şehzadeleri için Edirne'de düzenlenen sünnet şenliklerini konu edindiği ilk yapıtı "Surname" adlı mesneviyi hazırlar. 17. yüzyıl klasik Türk edebiyatının önemli şairlerinden biri olan Nabi, edebiyatımıza "tefekkür anlayışını" getiren şair olarak bilinir.
🔷 Dönemi farklı ve karmaşık olarak anılan I. İbrahim'in oğlu IV. Mehmed'in annesi, sarayın etkili kadınlarından biri olan Hatice Turhan Sultan'dır. Yedi yaşında tahta çıkan padişah, ava olan düşkünlüğü nedeniyle "avcı" lakabı ile anılır.
🔷 Tahta çıkışında büyükannesi Kösem Sultan'ın etkisi görülür. Babası İbrahim'in dengeli olmayan davranışları öne sürülerek devlet adamları, yeniçeriler ve Kösem Sultan'ın isteğiyle tahta çıkar ve babası da bir müddet sonra öldürülür.
🔷 IV. Mehmed'in iktidarı Çınar Vakası gibi devletin içerisinde büyük karışıklıkların yaşandığı bir dönem olarak bilinir.
🔶 Köprülü Mehmet Paşa'nın veziriazamlığa gelmesiyle birlikte IV. Mehmed döneminde devlet toparlanmaya başlar. Bu sırada IV. Mehmed, Mora'ya kadar uzanan av seferlerine başlar ve İstanbul'a pek uğramaz olur. Padişahlığının büyük kısmını Edirne'de geçirir.
🔶 Başarısız II. Viyana kuşatmasının ardından ise padişahın en karanlık devri başlar. Süregelen birçok olaydan sonra tahttan indirilir ve yerine II. Süleyman tahta çıkar.
Çınar Vakası nedir?
Tarihe "Vaka-i Vakvakiye" olarak da geçen bu vakada, Malatyalı Süleyman Paşa ise asker ulûfesini züyûf akçe ve borçla karşılamaya kalkışınca At Meydanı'nda toplanan zorbalar saray ağalarının ortadan kaldırılmasını talep eder. Aşırı baskı altındaki IV. Mehmed âsilerin istediği saray ağalarını öldürtür. Bunların cesetleri Sultanahmet Meydanı'ndaki bir çınara asılması olayıdır