Arama
Sakarya Meydan Muharebesi: Türk Bağımsızlık Savaşı'nda Dönüm Noktası
Sakarya Meydan Muharebesi, Kurtuluş Savaşı'nın kritik bir dönüm noktası olarak kabul edilir. Bu zaferle, 1683 Viyana Muharebesi'nden bu yana devam eden Batı karşısındaki gerileme durdurulmuş oldu. 22 gün boyunca süren yoğun çatışmaların ardından kazanılan bu zafer, Türk ordusunun çelik bir kale gibi düşmana karşı durduğu tarihi bir savaş olarak hafızalara kazındı. Türk ordusunun Sakarya Nehri'nin batısına kadar geri püskürttüğü Yunan ordusu ve bütün dünya, Türk milletinin bağımsızlık mücadelesindeki kararlılık ve direnişini açıkça görmüş oldu.
🔹 I. Dünya Savaşı'nın ardından Osmanlı Devleti, İtilaf Devletleri tarafından işgal edilmişti. İstanbul, boğaza demir atan işgal birliklerinin donanmalarıyla çevrili ve şehrin farklı bölgelerinde nöbet tutan düşman askerleri tarafından kuşatılmıştı. İtilaf Devletleri'nin bu tavrına karşılık Türk halkında müdafaa ruhu oluşmuş ve Osmanlı topraklarının her bir metrekaresinde düşmana karşı mücadeleye başlanmıştır.
🔹 I. ve II. İnönü savaşları ile Anadolu'da Yunan askeri birliklerine karşı konulmuş ve başarılar elde edilmiş savaşlardır. Yunan ordusunun Anadolu'daki ilerleyişi durmuş, Türk ordusunun moralini arttıran savaşlar olarak tarihe geçmiştir.
🔹 Kütahya-Eskişehir Muharebeleri yenilgisinden sonra Yunan ordusu, yeni bir taarruza geçmiş ve Türk ordusunun Sakarya Nehri'nin doğusuna çekilmesine neden olmuştur. Bu geri çekilme hem orduda hem de yeni kurulan TBMM'de büyük bir tepkiyle karşılanmıştı.
🔹 Sakarya Meydan Muharebesi, Yunan ordusu ve arkasındaki akıl babası olan İngilizlerin, Anadolu'yu parçalamayı kolaylaştırma emelleriyle yola çıktığı bir savaştır. Sayıca üstün Yunan birlikleri, Sakarya'nın batısına mevzilenmiş ve saldırıya geçmişti. Sakarya Meydan Muharebesi'nin hemen öncesinde Türk ve Yunan kuvvetlerinin askeri durumu şöyleydi:
Türk ordusu: 96.326 er, 5.401 subay, 54.572 tüfek, 825 makinalı tüfek, 196 top, 1.309 kılıç, 32.137 hayvan, 1.284 araba ve 2 uçak.
Yunan ordusu:120.000 er, 3.780 subay, 57.000 tüfek, 2.768 makinalı tüfek, 386 top, 1.350 kılıç, 3.800 hayvan, 600 adet 3 tonluk kamyon, 240 adet 1 tonluk kamyon, 18 uçak.
🔹Sakarya ovasında karşı karşıya gelen iki ordu çok yoğun bir mücadeleye girişmişti. Birlik, ilk tutunabildiği yerde durmaya, çarpışmaya başladı. Türk ordusunun birçok askeri bu süreçte mevzisini savunma çabası içinde son nefesini verdi. Türk ordusunun amansız mücadelesi hem Yunan askerlerinin hem de İtilaf Devletleri'nin moralini bozdu. Bir an evvel sonuca ulaşma çabası içerisine giren düşman ordusu topyekün saldırıya geçti. Düşman kuvvetleri, 23-30 Ağustos tarihlerindeki yoğun saldırılara rağmen Türk birliklerini kuşatamadı. Bunun üzerine Yunan birlikleri, kuvvetlerinin büyük kısmını kullanarak Türk cephesini merkezden Haymana istikametinde yarıp geçmeye çalıştı. 6 Eylül'e kadar bu taarruzlarını sürdürdüler ancak başarılı olamayınca savunma pozisyonlarını alarak bu bölgelerde beklemeye karar verdiler.
🔹 Türk ordusu, 10 Eylül'de başlattığı genel karşı taarruzla Yunan kuvvetlerini durdurdu. Bu durum karşısında Yunan birlikleri için yapılacak tek şey, geri çekilmekti. 13 Eylül'e gelindiğinde Sakarya Nehri'nin doğusunda tek bir Yunan askeri dahi kalmamıştı. Panik içinde kaçan birçok Yunan askeri Sakarya Nehri'nde boğuldu. Böylece 22 gün süren Sakarya Meydan Muharebesi, Türklerin zaferiyle sonuçlandı.
🔹 Sakarya Ovası, tarihte eşine az rastlanan bir milletin direnişine tanıklık etti. Sakarya Zaferi, Milli Mücadele'nin en önemli askeri olaylarından biri olarak kabul edildi ve 1683 Viyana Kuşatması'ndan bu yana devam eden geri çekilmeye son vererek Türk ilerleyişini başlattı. Savaş sonrası orduların kayıpları şu şekildeydi:
Türk ordusu: 5.713 şehit, 18.480 yaralı, 828 esir ve 14.268 kayıp.
Yunan ordusu: 3.758 ölü, 18.955 yaralı, 354 kayıp.
🔹 13 Ekim 1921 günü, Bolşevikler ve Ankara Hükümeti arasında Sakarya Meydan Muharebesi'nin önemli sonuçlarına atıfta bulunarak Kars Antlaşması imzalandı. Bu antlaşma ile daha önce Moskova Antlaşması'nda yer alan hükümleri kendi içinde geçerli saydılar. Bu sayede Türkiye'nin doğu sınırları kesin bir şekilde güvence altına alındı.
🔹 Sakarya Zaferi'nin ardından Fransa, İtilaf Devletleri ile olan ilişkilerini de gözden geçirdi. 20 Ekim 1921'de Ankara Antlaşması'nı imzalayarak İtilaf Devletleri'nden ayrıldı ve TBMM'yi tanıdı. Bu antlaşma ile Türkiye'nin güney sınırları, Hatay-İskenderun dışında, bugünkü sınırları olarak kabul edildi. Bu sayede Güney Cephesi güvence altına alınınca Türk birlikleri Batı Cephesi'ne kaydırıldı.
🔹 Başından beri Batı Anadolu'daki Yunan varlığından rahatsız olan İtalya, Sakarya Zaferi'nin ardından 1921 yılı sonuna kadar işgal ettikleri bölgeleri boşalttılar.
🔹 İtilaf Devletleri ile yapılan siyasi anlaşmalar, Sevr Antlaşması'nın geçerliliğini yitirmesine yol açtı. Sakarya'dan sonra Yunanların "Büyük Bizans'ın kurulması" gibi hayalleri Sakarya nehrinin sularına gömülmüş oldu.