Selçuklular savaştan önce nasıl beslenirdi? Geçmişten günümüze mutfak kültürü...
Tarih boyunca toplumların yaşam şekilleri, mutfak kültürlerine yansıdı. Medeniyetimiz de tarih boyunca zengin mutfağı ile adından sıklıkla söz ettirmişti. Öyle ki dünyanın en önemli mutfakları sayıldığında akla ilk gelen milletler arasında yer alırız. Gıda en çok da savaşlarda ihtiyaç duyulan bir maddeydi. Peki, Selçuklu askerleri savaştan önce nasıl beslenirdi? Osmanlı'da sofra adabı nasıldı? İşte ana hatlarıyla geçmişten günümüze mutfak kültürümüz...
Orta Asya'da Türklerin beslenme düzeni
◾ Orta Asya'da Türkler, bozkırda göçebe halinde yaşıyordu. Bundan dolayı da yemeklerinin temelini, et oluşturuyordu. Uzun mesafeyi katetmek ve savaşabilmek için gerekli proteini bu şekilde sağlıyorlardı.
◾ Et dışında darı ve buğday gibi hububat türünü tükettiğini Divan-ı Lügati't Türk'ten öğreniriz.
➡Türkler, savaş ve göçlerde uzun mesafeleri katederken yanlarındaki yemek yükünü azaltabilmek için kurutulmuş et kullanırlardı.
➡Bunlardan arasında pastırma, geçmişten günümüze kadar ulaşan en önemli Türk yemeklerinden biriydi. Bu yiyeceği at ile eyerlerinin arasına bastırarak pişmesini sağlardı.
◾ Kurut adı verilen ürün de bu devirde görülürdü. Kurutulmuş peynir topu olan bu yiyecek oldukça tuzluydu. İnsanların protein ve minarel ihtiyacını giderirdi. Bu yiyecek Selçuklu döneminde de kullanılmış, savaş azığı olarak görülmüştür.
◾ Geçmişten günümüze gelen esas Türk yemeği, haşlamadır. Eteğin haşlanmak suretiyle yenmesiyle oluşur. Şölen gibi büyük davetlerde et haşlanırdı.
➡ Haşlama, etin korunmasını ve yenildiğinde midede kolayca hazmedilmesini sağlardı. Çeşitli otlarla beraber tüketilebilirdi. Bunlardan biri ışkın otuydu. C vitamini, demir ve çinko bakımından oldukça zengindi.
◾ Tüketilen et ve et ürünleri sayesinde karbonhidrat, protein ve vitamin anlamında vücutlarını güçlendiriyordu. Eski Türklerde tatlı yoktu. Bunun yerine sebze ve yabani meyveler tüketilirdi.
🔎Biliyor muydunuz?
Savaşa giden Kazakların etin sinirli taraflarını tüketirdi. Bunun savaşlarda daha dayanıklı hale getirdiklerini düşünürlerdi.
◾ Ekonomisi hayvancılığa dayanan toplumlar, genellikle hayvanlardan beslenir. Bundan dolayı da Orta Asya'daki Türklerin gıdalarının temelini koyun, deve, keçi gibi hayvanlar oluştururdu.
◾ Batı Türkistan'a doğru göç edildiğinde ise buğday, darı gibi hububat ağırlıklı beslenilmeye başlandı.
➡ Tutmaç yemeği burada çok meşhurdu.
➡ Ekşimik de sütten türetilen geçmişten günümüze kadar ulaşan yiyeceklerden biriydi.
Selçuklu'da beslenme kültürü
◾ Selçuklu mutfak kültürü hakkında tarihi kaynaklarda çok geniş bilgi bulunmaz. Bununla birlikte daha ziyade et ve buğday merkezli beslenildiği bilinir.
◾ Günlük yiyecekler arasında çabuk pişen yemekler görülürdü. Savaşlarla geçen hayatın yoğun temposunda, çok uzun zaman alabilecek yemekler tercih edilmezdi. Kısa sürede pişirilen ama doyuruculuğu yüksek besinler tüketilirdi.
➡Hamurun kesilmesi, yağda kızartılması, üzerine yağ veya şeker dökülerek yenmesi gibi basit ama doyurucu yemekler ön plana çıkardı.
