Tarihin seyrini değiştiren savaş: Dandanakan
Dandanakan, tarihin seyrini değiştiren önemli bir savaştı. Selçuklu, bütün Türkistan'ın dahi karşı koyamayacağı söylenen ordu karşısında galip geldi. Böylece Dandanakan Savaşı, uzun yıllar sürecek olan Selçuklu destanının başlangıcını oluşturdu. Gelin, bir medeniyetin ortaya çıkmasını sağlayan bu tarihi olayın detaylarına daha yakından bakalım.
📌 Selçuk Bey, Oğuz'un Kınık boyundandır. Babası Dukak, Oğuz Yabgu Devleti'nin önemli komutanlarından biriydi.
➡ Selçuk Bey, babasının vefatından sonra devlet içerisinde yaşadığı sıkıntılar nedeniyle Cend şehrine göç etti. Melikname'ye göre burada Müslüman oldu.
📌 Göç ettiği bölgede Samani, Karahanlı ve Gazneli gibi önemli devletler vardı.
➡ Selçuk Bey, farklı coğrafyalarda yurt edinmek için 79 yıl boyunca mücadeleye girdi. Fakat bölgedeki devletler Selçukluların güçlenmesine müsaade etmedi. Beylik elini sağlamlaştırdığı vakit çeşitli nedenlerle bastırıldılar.
Dandanakan, tarihin seyrini değiştiren önemli bir savaştı. #Selçuklu, bütün Türkistan'ın dahi karşı koyamayacağı söylenen ordu karşısında galip geldi. https://t.co/6VHfxb38bQ
— Fikriyat (@fikriyatcom) February 2, 2021
➡ Selçuk Bey'in vefatından sonra Oğuz Yabgu Devleti'nin beylik üzerindeki baskıları arttı. Bunun neticesinde oğulları daha önceden Maveraünnehir bölgesinde yerleşen ağabeyleri Arslan Yabgu'nun yanına gitti. Böylece bütün Selçuklu ailesi bu bölgede birleşti.
➡ Samanilerin ortadan kalkmasından sonra bölgede iki Türk devleti kaldı. Ceyhun'un doğusunda Karahanlılar, batısında Gazneliler vardı. Selçuklular hangi devlet kendilerine yurt verirse orada kalmayı düşünerek bu bölgede bulunuyordu.
📌 Güçlenen Selçuklulardan rahatsız olan Gazneli Mahmud ile Karahanlı hükümdarı Yusuf Kadir Han 1025 yılında Semerkant civarında bir görüşme yaptı. Arslan Yabgu'nun bertaraf edip ona bağlı Türkmenlerin Maveraünnehir'den Horasan'a geçirilmesine karar verdiler.
➡ İki devletin mutabık kaldığı bu kararı uygulamak için Gazneli Mahmud, Arslan Yabgu'yu huzuruna çağırdı. Ona yazdığı mektupta Hindistan'a düzenlediği seferlerde herkesin katkıda bulunmasına rağmen kendilerinden yardım görmediklerini söyledi. Rivayete göre bunun üzerine Arslan Yabgu, 10 bin kişilik bir kuvvet gönderdi. Fakat Gazneli Mahmud asker değil kendisi ile görüşmek istediğini belirtti.
➡ Gazneli Mahmud, huzuruna çağırdığı Arslan Yabgu'yu yakalatıp Kalincar Kalesi'ne hapsettirdi. Oğlu Kutlamış buradan kaçıp kurtulduysa da 1032 yılında Arslan Yabgu hapiste öldü. Kendisine bağlı Oğuzların bir kısmı dağılırken diğerleri Tuğrul ve Çağrı Bey'in etrafında toplandı.
Arslan Yabgu'nun tutuklanması ve burada vefat etmesi iki önemli sonuca neden oldu. Selçuklu ve Gaznelilerin arasının açılması, liderliğin Tuğrul ve Çağrı beylere geçmesi.
📌 Arslan Yabgu'nun esir edilmesinin ardından beyliğin başına görünürde Musa Yabgu olsa da asıl idare eden Tuğrul ve Çağrı Beylerdi.
➡ Tuğrul ve Çağrı beyler ile amcaları İnanç Musa Yabgu, Horasan'a giderek burada başlattıkları yurt tutma savaşını kazandılar.
➡ Yıl 1038'e geldiğinde Selçuklular, Gaznelilere karşı bir çeşit çete savaşı yapıyordu.
➡ Gazneli ve Selçuklu kuvvetleri Talhab denilen yerde karşılaştılar.
Çağrı Bey'in askeri dehası neticesinde Gazneli ordusu ağır bir yenilgiye uğratıldı. Bu savaştan sonra istiklalini kazandığını düşünen Çağrı ve Tuğrul beyler yeni bağımsız devlet için çalışmaları başlattı.
➡ Oluşturdukları kurultayda eski Türk geleneklerinden gelen özellikler çerçevesinde kararlar alındı. Buna göre devlet, kardeşler arasında paylaştırıldı. Tuğrul Bey devletin hükümdarı olarak Nişabur'u, Çağrı Bey Merv'i, Musa Yabgu da Serahs bölgesini yönetecekti.
*Kurultay: Eski Türk devletlerinde, beylerin devletin sorunlarını görüşüp karara bağladıkları toplantı.
