Arama
Ünlü ressamların tuvalinden Osmanlı sultanları
Osmanlı Devleti'nin 1299 yılındaki kuruluşundan itibaren 36 padişah bu topraklarda hüküm sürdü. Onları, yazılı metinlerden öğrendiklerimizin yanı sıra ünlü ressamların tuvallerine aktardıklarıyla gözümüzde canlandırdık. Gravür, yağlıboya, suluboya ve fildişi üzerine boyama gibi çeşitli tekniklerde yapılmış olan bu portreler, tarihe adeta ışık tuttular. Osmanlı sultanlarının portreleri ve onlara dair bilinmeyenleri sizler için derledik.
📌Eser hazırlanırken, eserin içinde yer alacak olan padişah portrelerinin gerçekçi olması istenmiştir. Bu amaçla Sadrazam Sokullu Mehmed Paşa, dönemin ünlü İtalyan sanatçısı Veronese'ye bir dizi yağlıboya portre sipariş etmiştir.
📌Veronese atölyesinde, tarihî metinlerin ve Avrupa'da o zamana kadar yapılmış Osmanlı padişah tasvirlerinin incelenmesi sonucunda yapılan ve Osman Gazi'den Sultan III. Murad'a kadarki padişahların yağlıboya portrelerinden oluşan bu seri, günümüzde Münih'te Alte Pinakothek koleksiyonunda yer alır.
📌Aynı serinin yine 16'ncı yüzyılda Veronese atölyesinde yapılmış olan bir diğer kopyası da Topkapı Sarayı koleksiyonunda bulunur.
Yıldırım Bayezid'in Paolo Veronese tarafından çizilen portresi.
📌Koleksiyonda, Batılı ressamlarca yapılan padişah portreleri arasında, 17'nci yüzyıla tarihlenen dört padişah portresi diğer portrelerden oldukça farklı bir görünüm sergiler.
📌Sultan I. Mehmed (1413-1421), Sultan II. Murad (1421-1441/1446-1451), Sultan I. Mustafa (1617-1618/1622-1623) ve Sultan IV. Murad (1623-1640) portrelerinden oluşan bu resimlerde görülen kumaş desenlerinin İspanyol kumaş desenleri olması, bunların bir İspanyol ressam tarafından yapılmış olabileceklerini düşündürür.
Osmanlı Sultanlarının portreleri.
📌Geleneksel Osmanlı minyatür resminde, 18'inci yüzyıl başlarında Levnî, Abdullah Buhârî, Ali Üsküdarî gibi Osmanlı nakkaşlarının eserlerinde ışık-gölge, perspektif denemeleri gibi Batı resmi etkileri görülmeye başlamış, minyatür resminden tuval resmine geçiş ise 18'inci yüzyıl ikinci yarısında olmuştu.
📌Saray ressamı Rafael'e atfedilen ilk örnekler, Topkapı Sarayı koleksiyonunda bulunan Sultan I. Mahmud (1730-1754), Sultan III. Mustafa (1757-1774) ve Sultan I. Abdülhamid'in (1774-1789) büyük boy yağlıboya portreleridir.
📌Özellikle Sultan III. Mustafa'nın biri tuval diğeri kâğıt üzerine yapılan ve birbirinin eşi olan iki portresi, Osmanlı sanatında kitaptan tuvale geçişin en tipik örneklerini teşkil eder.
Sultan III. Mustafa'nın portresi.
📌18'inci yüzyılın ikinci yarısından sonra tasvir sanatını şekillendiren bir diğer Osmanlı ressamı Kostantin Kapıdağlı'dır. Daha çok portre ressamı olarak tanınan sanatçının Topkapı Sarayı koleksiyonunda bulunan Sultan III. Selim portreleri, dönemin portre geleneğini yansıtan en önemli örneklerdir.
📌Sanatçı, "Resm-i Kostantin Kapudağı" imzalı Sultan III. Selim portresinde (1803), sultanı bir iç mekânda, elinde tespihi ile otururken resmetmiştir. Bu resimde sanatçının minyatür üslubundan ve padişah portrelerinin alışılmış ikonografisinden tamamen uzaklaşmış olduğu görülür.
Sultan III. Selim'in, Konstantin Kapıdağlı tarafından çizilen portresi.
📌Kostantin Kapıdağlı'nın koleksiyonda bulunan en önemli eserlerinden bir diğeri de, Sultan III. Selim'in siparişi üzerine kâğıt üzerine guaj boya ile 1804-1806 yıllarında yaptığı, 28 Osmanlı padişahının portresinden oluşan seridir.
📌Sultan II. Mahmud döneminde 1815'de Londra'da John Young tarafından gravürlenerek albüm hâlinde basılmış olan bu portrelerle Kapıdağlı, padişah portreciliğine yeni bir anlayış getirmiştir: Söz konusu portrelerde padişahlar, Avrupalı kral portrelerinde olduğu gibi ayakta, yarım boy, dörtte üç profilden veya cepheden tasvir edilmişlerdir; yüz ifadeleri doğaldır.
📌Portrelerin altında, padişahların kazandıkları zaferler, fethettikleri yerler veya yaptırdıkları önemli yapılar resmedilmiştir. Gravürlenerek basılması ile yaygınlık kazanan bu portreler, 19'uncu yüzyıl boyunca gerek Osmanlı'da gerekse Avrupa'da yapılan padişah portrelerinde ve soyağaçlarındaki büst portrelerde âdeta bir kalıp olarak izlenmiştir.
III. Selim'in cülus töreninin, Konstantin Kapıdağlı tarafından tasviri.