Arama
Zamanımızın çizelgesi takvimler
İnsanlar çağlar boyunca zamanı saptama noktasında gökyüzü gözlemlerine önem vermişlerdir. Zamanın, belli bir olay başlangıç alınarak sıralanmasına ise "takvim" denir. İnsanoğlunun taş üzerine kazılı Antium Takvimi ile başlayıp miladi takvime kadar gelen bir takvim süreci vardır. Peki insanoğlunun zamanı sıraya dizdiği takvimlerin mahiyeti nedir? Kaç çeşit takvim vardır, Türklerin tarih boyunca kullandıkları takvimin yanında dünyada en çok kullanılan takvim hangisidir? İçinde yaşadığımız anı ihtiva etmesi açısından "zaman" kavramı evrenselken, neden aynı toplumun tarihi ve kültürü içerisinde bile değişik takvimler meydana çıkmıştır? Tüm bu soruların cevabını ve daha fazlasını derledik.
"Takvim" dilimize Arapçadan geçmiş bir kelimedir. Sözlükteki karşılığı ise, "Bir yılın günlerini, aylarını, sayılı günlerini gösteren, değişik biçimlerde yapılmış çizelge veya defterdir. İnsanlar geçmişlerini, yaşadıkları anı ve geleceklerini değerlendirmek için bir düzen kurmuşlar ve astronomik gözlemlerle ay ve güneşin hareketlerini inceleyerek zaman hesaplaması yapmışlardır. Takvimler bu hesaplamalarla hazırlanan cetvellerdir.
Zamanı ölçmek için üç astronomi olayı önemlidir. Gündüzle gecenin birbirini izlemesi, ayın tekrarlanan evreleri ve mevsimlerin çevrimi. Böylece dünyanın kendi ekseni üzerinde dönüşüne bağlı olarak gün, ayın dünya çevresinde dönüşüne bağlı olarak ay, dünyanın güneş çevresinde dönüşüne bağlı olarak yıl biçiminde adlandırılan üç doğal zaman birimi ortaya çıkmıştır. Bu üç doğal birim tüm takvimlerin temelini oluşturur.
Her uygarlık takvimini oluştururken kendileri için önemli saydıkları bir günü başlangıç kabul etmiştir. Musevilerde ilk yaradılış günü (MÖ 3760), Yunanlarda ilk olimpiyatlar (MÖ 776), Romalılarda Roma'nın kuruluşu (MÖ 753), Hristiyanlarda Hz. İsa'nın doğumu (0), Müslümanlarda hicret (MS 622) başlangıç olarak alınmıştır. Başlangıç tarihlerindeki bu farklılıklar ile temel aldıkları ay veya güneş yıllarına göre takvim sistemleri birbirinden ayrılır.
İnsanlar, zamanı ölçerken ölçü aracı olarak Ay'ı ve Güneş'i kullanmışlardır.
Ay takvimi
Ay'ın Dünya etrafında dönüşünü temel alan takvimlere "Ay Takvimi" denir. Bu takvimde bir ay yılı 354 güne karşılık gelir. Ay'ı dikkate alarak takvim kullanan ilk toplumun Sümerler olduğu düşünülmektedir.
Eski Mısırlıların, Ay'ın evrelerine dayanan bir takvimden yararlandıkları ve yılı taşkın, ekim ve hasat zamanlarına göre üç tabii mevsime ayırdıkları bilinmektedir
Dünya'nın Güneş etrafında dönüşüne göre düzenlenen takvimler ise "Güneş Takvimi" olarak adlandırılıyor. Bir Güneş yılı ise 365 gün 6 saate karşılık geliyor.
Takvimde güneşten yararlanmayı ilkin eski Mısırlıların başardığı düşünülür. M. Ö. 45 yılında, Roma imparatoru Jul Sezar zamanında, eski Mısır'ın bu güneş takviminden yararlanılarak "Jüliyen Takvimi" denilen "Rumî Takvim"in oluşturulduğu ve bunun başta Anadolu Türkleri olmak üzere çeşitli Türk toplulukları tarafından uzun süre kullanıldığına işaret etmelidir.
İlk takvim: "Antium takvimi"
İlk takvimler taş üzerine kazılarak oluşturulmuştur. Bulunan en eski takvim "Antium takvimi"dir. Her ayın bir sütuna denk geldiği bu takvimde günler ve özel bayram günleri de belirtilmiştir.