Arama
Dünya tarihine yön vermiş Müslüman bilim insanları
Batı'nın kendi icadı veya çalışmaları olarak aksettiği birçok yenilik, aslında adeta güneşin doğuşu gibi şarktan kendini göstermişti. Birçok İslam bilim adamının yaptığı çalışmalar, keşifler ve icatlar hem şaşırtıcı hem de hayranlık uyandırıcı nitelikte. Üstelik Batı medeniyetlerinde de kendilerine hatırı sayılır şekilde yer edinmişler. İslam bilim dünyasının parlayan güneşlerini ve bize bıraktıklarını sizler için derledik.
Hârizmî, cebir biliminin kurucusu olarak kabul edilir. Aynı zamanda astronomi ve coğrafya alanlarında da çalışmış, yaptığı katkılarla bu bilim dallarının gelişiminde önemli rol oynamıştı. Abbasi halifesi Memûn, Bağdat'ta Şemmasiye, diğeri ise Şam'da Kasiyûn Gözlemevi olmak üzere tarihte ilk kez gözlemevleri kurmuştur. Şemmasiye Gözlemevi'nde, Yahya İbn Ebû Mansûr tarafından 828 yılında iki dönence gözlemi yapılır. Bu gözlemlere matematikçi ve astronom olarak Hârizmî de katılır. Daha sonraki dönemde astronomi tarihçilerinin Hârizmî'nin çalışmalarına değişik açılardan başvurduğu göz önüne alındığında, onun cebir alanındaki tartışmasız yetkesiyle yarışacak ölçüde astronomi bilgisine de sahip olduğunu söylemek doğru olur.
Harezmî'nin asıl ünü matematikle ilgili çalışmalarından gelir, özellikle cebir alanında yaptığı çalışmalar bu bilim dalının sonraki gelişimini doğrudan belirleyen bir nitelik taşır. Ünlü bilim tarihçisi ve felsefecisi George Sarto, üç ciltlik Bilim Tarihine Giriş adlı eserinde 9'uncu yüzyılın birinci yarısını Harezmî Dönemi diye adlandırarak Harezmî'nin bu yönüne dikkat çeker.
Harezmî'nin açtığı yol sayesinde günümüzdeki cebir yöntemleri gelişti. Bugün kullandığımız tüm cep telefonları, bilgisayarlar, hesap makineleri, televizyonlar kısacası içinde devre olan ve hesap yapan her şeyi Harezmî'nin cebirine borçluyuz. Çünkü bu araçların hepsi çeşitli programlama dilleri ile programlanır ve hepsi algoritmalara ihtiyaç duyuyor.
Harezmî'nin cebir konusundaki yapıtı Kitâb el-Muhtasar fî Hisâb el-Cebr ve'l Mukâbele'de, birinci ve ikinci dereceden denklemlerin çözümleri, binom çarpımları, çeşitli cebir problemleri ve miras hesabı gibi konuları incelemiş.
Diğer çalışması Hint Hesabı adındaki aritmetik kitabıdır. Aritmetik kitabının Arapça aslı kayıp. De Numero Indorum (Hint Rakamları Hakkında) adıyla Bathlı Adelard tarafından yapılan Latince tercümesiyle günümüze kadar ulaşabildi ve tanınabildi. Harezmî bu yapıtında, on rakamlı konumsal Hint rakam sistemi ile hesaplama sistemini anlatmış, batılı matematikçiler, Romalılardan bu yana yürürlükte bulunan harf rakam ve hesap sistemi yerine, Hint rakam ve hesap sistemini kullanmayı bu yapıttan öğrenmiştir.
Harezmî'nin çağdaşı olan, Abdülhamid İbni Vasi İbni Türk Ebu Fazl'ın kendisinin ve yine bir matematikçi olan torunu Ebû Berze'nin taşıdığı İbn Türk künyesinden Türk asıllı olduğu tahmin ediliyor.
Abdülhamid İbni Vasi İbni Türk Ebu Fazl , "sayılar teorisi ve cebir" konularında çalışmalar yaptı. Yapıtları Kitab-ül Cami fi'l hisap, Kitaab'ül Muamelat ve bazı kaynaklarda Kitâbü Nevâdiri'l-hisâb ve Havâssü'l-adâd adlı iki kitabının daha varlığı bildirilir. Ancak bu iki adın bir tek esere ait olması da mümkün.
Bir alim ve filozof olan Ömer Hayyâm, cebir, geometri, astronomi, fizik ve tıpla ilgilenmiş, müzikle uğraşmış, ayrıca adını ölümsüzleştiren rubâîlerini kaleme almıştır.Ömer Hayyâm'ın matematik alanında çok önemli bulguları bulunur. Cebir, paralel çizgiler teorisi ile orantı ve sayılar teorisinde kendisinden önceki matematikçileri geride bırakarak harf ve işaretlere dayalı teoriler geliştirdi. Ömer Hayyâm, Risale-i Cebr adlı eserinde Yunan matematikçi Öklid'in kitaplarından bahsettiği gibi, ikinci derece denklemlerin geometrik çözümlerine yer verdi.
Ömer Hayyâm'ın gümüş ve altın gibi değerli madenlerin alaşımlarının saflığının ölçülmesi ve yakut, zümrüt gibi değerli taşların saflığının belirlenmesi konusunda da çalışmaları bulunuyor. Bu konuda Hayyâm'ın da Arşimet kanununa dayalı su terazisi hesap ve tasarım çalışmaları vardır. Ayrıca hava ve iklim değişmeleri ile ilgili olarak meteoroloji konusunda da çalışma ve uygulamalar yaptığı biliniyor.