Arama
Geçmişten günümüze üzerlik otu
Yüzyıllar içinde dünyamızda birbirinden farklı onlarca hastalık ortaya çıkar. Bu rahatsızlıklar günümüzde, medikal yollar ile çok hızlı tedavi edilse de geçmiş zamanda bu durum çok da mümkün değildir. Peki, o dönemin şartlarında insanlar hastalıklarından nasıl kurtuldu? İşte tam burada bitkiler devre giriyor. Bitkisel tedavinin tarihini "üzerlik otu" ile I. yüzyıla kadar götürebiliriz... Peki geçmişi bu kadar eskiye uzanan üzerlik otu ne işe yarıyordu?
FAYDALI BİR BİTKİ: ÜZERLİK
🔸 Geçmişten günümüze kadar insanlar, adını dahi bilmediği ve teşhisini koyamadığı hastalıklara yakalanır. Bundan yüzyıllar öncesinin tıbbı düşünüldüğünde çoğunun tedavisinin bulunamadığı görülür.
🔸 İşte, böyle zamanlarda bitkiler insanlığın imdadına yetişir. Fiziksel ve psikolojik rahatsızlık hallerinde bitkilerden pek çok ilaç yapılır. İlerleyen zaman içinde de bitkisel tedavi yöntemleri daha yaygınlaşmış olur. Bu bitkilerden biri de "üzerlik otudur."
↪ Halk arasında "üzerlik" denildiği zaman genel olarak insanların zihninde tohumu belirir. Çünkü genel itibariyle tohumu kullanılır.
"ÜZERLİK" SÖZCÜĞÜNÜN ETİMOLOJİSİ
🔸 Şarkiyatçı Sir Gerard Clauson, "üzerlik"in, "yüzer" kelimesinden türediğini söylerken Halk Bilimci Müjgan Üçer ise "bitkinin tohumlarının insanlar üzerinde gezdirildiği için ve süt ürünlerinin içine eklenemesinden ötürü" bu ismin verildiğini dile getirir.
🔸 Bir zamanlar Türk Dil Kurumu Başkanlığı görevinde bulunan Şükrü Haluk Akalın ise bu sözcüğün Oğuz boyu tarafından kullandıldığını ve "yabani sedef otu" manasına gelen "yöz ilrük" kelimesinden geldiğini ifade eder.
*Sir Gerard Clauson kimdir?
Tam adıyla Sir Gerard Leslie Makins Clauson; İngiliz kamu görevlisi, iş insanı ve şarkiyatçıdır.
Türk dili üzerine çalışmaları ile tanınır.
*Şükrü Haluk Akalın kimdir?
Şükrü Haluk Akalın, 15 Nisan 2001 - 12 Ocak 2012 tarihleri arasında Türk Dil Kurumu Başkanlığı görevini üstlenmiştir.
ÜZERLİK OTUNUN GÖRÜLDÜĞÜ YERLER
🔸 Yabani kimyongiller familyasından olan üzerlik otu, yeşilimsi beyaz renkli çiçekleri olan ve 30-50 cm yüksekliğinde otsu bir bitkidir. Bu ot, mayıs- ağustos ayları arasında genelde kumluk ve taşlık yerlerde yetişir.
🔸 Esmer renkli tohumları kokusuzdur fakat tatları acıdır. Ülkemizin pek çok yerine yetişen bu bitki genel olarak; İstanbul, Şanlıurfa, Afyonkarahisar, Konya, Sivas, Kayseri, Niğde, Erzincan, Tarsus gibi yerlerde görülür. Orta Anadolu steplerinde üzerlik otuna çokça rastlanır.
↪ Dünyada ise Asya, Güney Avrupa, Amerika ve Kuzey Afrika'da görülür.
ESKİ TÜRKLERDE ÜZERLİK OTU
🔸 Üzerlik otu her ne kadar günümüzde de kullanılıyor olsa da asıl kullanımı Eski Türklerde olur. Faydası olduğu kadar zararı da bulunan bu bitki lehçelerde farklı isimlendirmelere sahiptir.
🔸 Uygur Türkçesinde "edrasman veya gül asman", Kazak Türkçesinde "adırıspan", Özbek Türkçesinde "ısırık", Kıpçak Türkçesinde "yüzerlik", Kırım Tatarcasında "özerlik", Türkmen ve Azerbaycan Türkçelerinde ise "üzerlik" olarak adlandırıldığı bilinmektedir.
↪ Ülkemizde ise bu bitkiye; "üzerlik,yüzelik, üzellik, üzerik, yüzellik, yüzerlik" gibi kullanımlarıyla mevcuttur.
ESKİ TÜRKLERDE NAZARA KARŞI "ÜZERLİK OTU" KULLANILDI
🔸 Üzerlik, uzun yıllar pek çok rahatsızlığı tedavi eden bir ilaç olarak kullanılır. Bunun yanı sıra Eski Türk inanışlarında "kötü ruhları uzaklaştırmak" için de bir araç olarak kullanılır.
🔸 Geçmişte İnsanlar, bu bitkinin tohumlarını kıyafetlerinde taşır ve tohumları kurumadan önce bir ipe dizerler. Buradaki amaç nazara gelmemektir. Yani üzerlik otu manevi bir kalkan olarak da yıllarca kullanılır.
↪ Atalarımızın kullandığı bu bitkiye çörek otu da eklenerek tütsü olarak kullanılmıştır.