İstanbul'un en kapsamlı 3 debbağhanesi

Yeryüzünde debbağhanelerin ilk ne zaman tesis edildiği tam olarak bilinememektedir. İlk bulgular milat öncesine kadar uzanmakta olup, Mısır'da yapılan arkeolojik kazılar neticesi elde edilebilmiştir. Fakat pek tâbidir ki deriye dayalı üretim insanın tarihi kadar eskidir. Bu sebeple dericilik günümüze kadar yaygın bir şekilde gelmiştir, insanlar arasında deriden mamül eşyalar iktisadi ve sosyal hayatta bir üstünlük göstergesi olmuş, dericilik sanatı pek çok insanın geçim kaynağı haline gelmişti.

Her geçen dönemde gelişerek yaygınlaşan tabaklama, boyama ve deri işlemeciliği, İslam dünyasında da önemli bir sanayi kolu olarak gelişmiş çok ileri seviyeye ulaşmıştı. Anadolu Selçukluları devrinde Anadolu'da ilk sanat kurumunun debbağlık ve deri işçiliği alanında geliştiği, fakat Moğol işgali üzerine bu sanat kolunun diğer endüstriyel alanlarda görüldüğü gibi gerilediği, en nihâyet Osmanlılar döneminde yeniden canlandırılarak Avrupa'yı uzun bir süre etkilediği bilinmektedir. Osmanlı Beylik dönemi debbağhaneleri hakkında maalesef ayrıntılı bilgiye sahip değiliz. Osmanlı debbağhaneleri içerisinde gerek kapasite, gerek malumat açısından en fazla bilgi sahibi olduğumuz İstanbul debbağhaneleridir.

Debbağ kelimesi dayak, debbağhane ise dayak işleminin yapıldığı yani derilerin terbiye edilmesi için bir dizi işlemden geçtiği yer anlamına gelir. Günümüzde debbağhane terimi ''tabakhane'' olarak da kullanılmaktadır.

Türk deri sanayi çok eskilere dayanır. İstanbul'un fethiyle beraber, Fatih Sultan Mehmed Han tarafından dericilerin bir yerde toplanması emri verilir. O dönemde aynı meslek grubundan olan insanların aynı yerde bulunmaları adettendir. Bu hem onlara ulaşmayı kolaylaştırır, hem de aralarındaki dayanışmayı artırır.

Ancak debbağ işlemi çevreye yaydığı kötü koku sebebiyle şehir içinde icra edilmez. Bu sebeple Fatih Sultan Mehmed debbağhanenin şehrin dışında kurulmasını emreder ve böylelikle Kazlıçeşme debbağhanelerinin temeli atılmış olur. Takip eden günlerde Kazlıçeşme'ye 360 adet debbağhane inşa edilir. Bu debbağhaneler Ayasofya Vakfı'na bağlanır ve burada deri işleme merkezi açacak olanlar kiralarını Ayasofya Vakfı'na öder.