Modern yaşamın neden olduğu 4 psikolojik bozukluk
Normal seviyede olduğunda insanların başarıya ulaşmasına yardım eden stres, kronik hale geldiğinde hastalıklara neden olabiliyor. Modern yaşamın sonucu olarak ortaya çıkan bu psikolojik rahatsızlıklar, insanların günlük yaşamını etkiliyor ve içinden çıkılması güç durumlara sokabiliyor. Peki, tedavi edilmezse şiddet eğilimlerinin artmasına ve şizofreniye neden olan bu hastalıklar nasıl anlaşılır?
Obsesif-kompulsif bozukluk nedir?
Obsesif-kompulsif bozukluk, obsesyon adı da verilen takıntılı düşünce, fikir ve dürtüler ile kompulsiyon adı verilen yineleyici davranışlar ve zihinsel eylemlerden oluşan bir ruhsal hastalıktır. Obsesif kompulsif bozukluk (OKB), sürekli tekrar edilen ve belli başlı kalıp davranışları içeren bu rahatsızlık halk arasında takıntılı olma olarak da isimlendirilir.
Bu ruhsal hastalıkla insanlar takıntılarının mantıksız olduğunun farkına varabilir ve bu takıntıları önemsememeye hatta bırakmaya çalışabilir. Fakat bu durum sadece sıkıntı ve kaygıların artmasını sağalar. Rahatsız edici düşünceleri önemsememeye ya da bu düşüncelerden kurtulmaya çalışırken yeni düşünceler ve zorlamalar daha öncekileri takip eder böylece içinden çıkılmaz bir döngüye girilir.
Teslimiyet noktasındaki temel zorlayıcı düşünce sorumluluktur. Eğer bu tekrarlayıcı hareketleri yapmazlarsa korktukları felaketin başlarına geleceğinden ve bundan tamamıyla kendilerinin sorumlu olacağından endişe duyarlar. Örneğin evden çıkmadan önce defalarca ütünün fişini çekip çekmediğini kontrol etmelerine rağmen tekrar tekrar eve dönüp kontrol etmek gibi. Bu rahatsız edici düşüncelere verilen tepkiler daha sonra bir kısır döngü yaratıp hastalığın daha fazla yerleşmesine neden olur. Takıntılar, birçok alanda kendini gösterebilir:
Düzen ve simetri takıntıları: Bu kişiler, kendilerini ve çevrelerini korumak adına sıklıkla çevrelerine müdahale eder, endişeleri ile harmanlanmış hayaller üretebilirler. Örneğin kendisine çok saçma gelmesine rağmen, her şey yerli yerinde olmazsa annelerinin kaza geçireceğine inanabilirler. Yüzlerinin bir tarafı yaralansa diğer taraf yaralanmadığı sürece kendilerini rahat hissedemeyebilirler.
Kirlenme takıntıları: En sık görülen takıntılardandır. Çevreleri tarafından aşırı titiz olarak tanımlanan bu kişiler, kirlendiklerinde duyacakları rahatsızlığı göze alamazlar. Kirlilikle ile ilgili kaygıları çok fazla zamanlarını alır. Diğer insanları aşırı pis bulabilirler, bu nedenle eve misafir çağırmak veya misafirliğe gitmek istemeyebilir, aile ilişkilerinde sıkıntı yaşayabilirler.
Karar verme takıntıları: Elinde olmadan kendine zarar vereceğinden veya başkalarının kendisine zarar vereceğinden, utanılacak bir şey yapmaktan, yanlış, uygunsuz şeyler söylemekten korkabilirler.
Fakat her takıntılı düşünce ya da davranış obsesif kompulsif bozukluk değildir. OKB'den söz edebilmek için bu düşünce ve davranışların; kişinin özel, sosyal, mesleki yaşamındaki işlevselliğini bozacak düzeyde ve şiddette olması gerekir. Örneğin, bir ev hanımının tüm gününü temizlik ve düzene ayırması, çevresindekileri de düzeni bozmamaları için sürekli uyarması gibi.
OKB kendiliğinden geçen bir hastalık değildir, bu yüzden de tedavi edilmesi önemlidir. İlaç tedavisi ve bilişsel davranış terapisi olarak iki tedavi yöntemi vardır: Kişi yalnızca ilaç tedavisini, yalnızca terapiyi ya da her ikisini beraber seçebilir.
İlaç tedavisi için antidepresanlar, selektif serotonin geri alım inhibitörleri obsesif kompulsif bozukluk tedavisinde kullanılabilir. İlk aşamada belirtileri azaltmak için bir ilaçla tedaviye başlanır. İlacın etkisini göstermesi çok uzun zaman alabilir. Burada önemli olan nokta iyileşme hissedilse bile doktora danışmadan ilaçları bırakmamaktır. Çünkü ilaçları bırakmak belirtilerin tekrarlamasına neden olabilir.
Hastaların ilaç ve bilişsel davranış terapisine cevap vermedikleri şiddetli vakalarda beyin cerrahisi veya beyine bir dizi elektrik şoku verilmesi yöntemi kullanılabilir.
En etkili tedavi yöntemlerinden biri de "Maruz Bırakma Terapisi"dir. Bu terapide hasta, korkulan bir nesneye ya da herhangi bir takıntıya kademeli olarak maruz bırakılarak kaygılarla sağlıklı bir şekilde mücadele etmesini öğrenir. Takıntılarla mücadele etmeyi öğrenmek kişiyi daha iyi bir yaşam kalitesine kavuşturabilir.
