İstiklal Harbi mücadelesi sürecinde, Türk ordusu Eskişehir Muharebesi sonrasında 100 kilometrelik sahayı terk ederek Sakarya Nehri'nin doğusuna çekildi. Söz konusu alana Yunan güçlerinin gelmesi halk arasında üzüntüye, güvensizliğe neden olurken, Mecliste de çok sert tartışmaların yaşanmasına yol açtı.
OSMANLI’DA GAYRİMÜSLİM BİR İSLAM HUKUKÇUSU: SAVA PAŞA
Meclis, durumun önlenebilmesi için Meclis yetkileri de üzerinde olmak üzere Mustafa Kemal Atatürk'ü 5 Ağustos 1921'de "başkomutan" olarak görevlendirdi. Çıkardığı emirlerle kaynakların önemli kısmının Sakarya Cephesi'ne yönlendirilmesini sağlayan Atatürk, 12 Ağustos 1921'de Batı Cephesi'ne giderek, düşmanın muhtemel hareketlerine yönelik incelemeler yaptı.
KUŞATMAYA ENGEL OLMAK İÇİN MEVZİ UZATILDI
13 Ağustos'ta ileri harekâta geçen Yunan kuvvetleri, 23 Ağustos'tan itibaren siklet merkezi Sakarya mevzisinin güney kanadı olmak üzere kuşatıcı tertiple taarruz etti. Yaklaşık 100 kilometrelik cephede başlayan kanlı boğuşma, tarihin önemli meydan muharebeleri arasında yer aldı.
PADİŞAH TUĞRALARINA İDEAL GÜZELLİĞİ VEREN "HATTIN İNKILÂPÇISI"
Düşmanın üstün kuvvet ve silahlarla yaptığı taarruzlar nedeniyle Sakarya mevzisinde zaman zaman çekilmeler yaşandı. Türk ordusu kuşatmayı karşılamak için mevzisinin sol kanadını doğuya doğru uzattı. Kanlı muharebeler sırasında bazı alaylar mevcutlarının büyük kısmını kaybetti.
Bu sıralarda Mustafa Kemal Atatürk, Batı Cephesi birliklerine yönelik tarihe mal olan "Hattı müdafaa yoktur, sathı müdafaa vardır. O satıh bütün vatandır. Vatanın her karış toprağı vatandaşın kanı ile ıslanmadıkça terk olunamaz." emrini yayımladı. Emrin ardından geri çekilmek zorunda kalan birçok birlik, ilk tutunabildiği yerde durmaya, yeniden çarpışmaya başladı. Türk ordusunun birçok neferi bu süreçte mevzisini savunma çabası içinde son nefesini verdi.
Açılan her gediği kapatmak için 70 kilometreyi bulan cebri yürüyüşlerle, birlik kaydırmaları yapıldı. Her gelen birlik, ertesi sabah adeta "çelikten bir kale" halinde düşman karşısına çıktı. Muharebe tüm yoğunluğuyla devam ederken Mehmetçik şehit düştü ancak vatan savunmasını bırakmadı.
Düşman, Türk kuvvetlerini 23-30 Ağustos'taki yoğun saldırılarına rağmen kuşatamadı. Yunan birlikleri, bunun üzerine kuvvetlerinin büyük kısmıyla Türk cephesini merkezden Haymana istikametinde yarıp geçmek istedi. 6 Eylül'e kadar da bunun için uğraştı. Bu taarruzda da başarılı olamayınca bulunduğu hatları savunarak buralarda kalmaya karar verdi. Türk ordusunun 10 Eylül'de başlattığı genel karşı taarruz ise bunu engelledi.
TARİH BİR TEKERRÜR DEĞİL TEAKKUBTUR Yunan kuvvetleri için yapılacak tek şey ise kaçmak oldu. 13 Eylül'e kadar Sakarya Nehri'nin doğusunda tek bir Yunan askeri dahi kalmadı. Bu arada panik halinde kaçan pek çok Yunan askeri Sakarya Nehri'nde boğuldu. Böylece 22 gün süren Sakarya Meydan Muharebesi Türk'ün zaferiyle sonuçlandı.
BAŞKAN ERDOĞAN'DAN SAKARYA ZAFERİ MESAJI
Başkan Recep Tayyip Erdoğan, "Sakarya Zaferi, uluslararası alanda Meclisimizin itibarını yükseltmiş ve istiklal mücadelemiz esnasında elde edilen en parlak başarılardan biri olarak tarihteki yerini almıştır. Türkiye Cumhuriyeti'ne uzanan yolda azim ve inançla elde edilen tüm zaferler, aziz milletimizin fedakarlığı, vatan ve bayrak sevgisi, istikbalimiz için bir ilham vesilesi olmaya ve yolumuzu aydınlatmaya devam edecektir" dedi.
Başkan Recep Tayyip Erdoğan, 13 Eylül Sakarya Zaferi'nin yıldönümü dolayısıyla yayımladığı mesajda, "Sakarya Zaferi, istiklal mücadelemizin seyrini değiştirmiş, askeri ve siyasi sonuçlarıyla aziz milletimiz için önemli bir dönüm noktası olmuştur. Şanlı ordumuz Sakarya Zaferi'yle bağımsızlığımıza yönelik önemli bir engeli geride bırakmış, nihai zafere giden yolu açmıştır. 'Hattı müdafaa yoktur, sathı müdafaa vardır; o satıh bütün vatandır' anlayışıyla çok geniş bir alana yayılan bu savaş, aziz milletimiz için bir kader muharebesi olmuş, elde edilen büyük başarı aziz milletimize güç ve umut katmıştır" ifadelerini kullandı.
GENELKURMAY ARŞİVLERİNDEN SAKARYA MEYDAN MUHAREBESİ
Başkan Erdoğan, mesajının devamında şunları kaydetti:
"Sakarya Zaferi, uluslararası alanda Meclisimizin itibarını yükseltmiş ve istiklal mücadelemiz esnasında elde edilen en parlak başarılardan biri olarak tarihteki yerini almıştır. Türkiye Cumhuriyeti'ne uzanan yolda azim ve inançla elde edilen tüm zaferler, aziz milletimizin fedakârlığı, vatan ve bayrak sevgisi, istikbalimiz için bir ilham vesilesi olmaya ve yolumuzu aydınlatmaya devam edecektir. Sakarya Zaferi'nin yıldönümünde başta Gazi Mustafa Kemal olmak üzere, Kurtuluş Savaşı'nın tüm kahramanlarını rahmet ve şükranla anıyor, vatandaşlarımı en kalbi duygularımla selamlıyorum."