Doğrudan ve dolaylı propaganda

Sosyal medyada karşılaştığım iki haber Propaganda meselesini iyi şekilde özetliyor. Birinde doğrudan propaganda diğerinde ise dolaylı yapılan propaganda ön planda.

Doğrudan propaganda

Çin Gerçekleri adıyla bir twitter hesabı var. Çin devletinin resmi yayın organı. Devlet merkezli yayınlar yapıyor. 26 Temmuz'da Uygur Türkleri hakkında bir mesaj paylaştı.

Mesajda Uygurların Türk olmadığı iddia ediliyor. Türklerle bir bağının bulunmadığı öne sürülüyor. Amaç belli: Uygurları yalnızlaştırmak ve sonraki politikalarda soydaşlık bağlamında ortaya çıkabilecek tepkileri asgariye indirmek.

Yöntem olarak dorudan sert bir söylem tercih edilmiş. Yani açık propaganda yapılıyor. Kendi gerçeğini ortaya koyuyor ve buna inanılmasını istiyor. Güç merkezli bir yaklaşım.

Meselenin diğer siyasi boyutları ve Doğu Türkistan Türklerinin siyasi, kültürel ve ekonomik hakları bir yana burada Çin'in gerçekliği çarpıtma konusundaki doğrudan tavrı ön plana çıkıyor.

Bir propaganda yöntemi olarak kullanılıyor. Benim dediğim doğrudur ve ben gerçeğim aynasıyım yaklaşımı egemen. Hakikat ne kadar farklı olursa olsun yaklaşım bu şekilde.

Dolaylı propaganda

Türkçe Independent internet gazetesinde 31 Temmuz'da yer alan başka bir haber ise soft propagandaya örnek oluşturuyor. Daha stratejik bir yaklaşım. Aslında sonuçları bakımından benzer bir amaç hedefleniyor ama yöntem farklı. Haber sosyal medya hesabından "İsrail'den Filistinliler için 700 yeni ev inşasına onay" başlığıyla paylaşılmış.

Filistin'i haritadan silme konusunda on yıldır katliam yapan İsrail'in aslında Filistinlilere yönelik pozitif adımları olduğu konusunda bir iz bırakmayı hedefliyor haber. Böylece katliam haberleri duyulduğunda bu katliamların haklı gösterilebilmesi veya yumuşatılması için "ama İsrail Filistinliler için ev yapıyordu" haberi hafızalara üşüşecek. Geleceğe ve algılara yatırım.

Haberin başlığı bu şekilde. Fakat linki tıklayıp içerik okunduğunda İsrail kabinesinin gerçekte Filistinlilere ait topraklarda Yahudiler için yedi bin ev inşa ederken Filistinliler için de 700 yeni ev inşa edilmesine onay verdiği görülüyor. Öte taraftan bu evlerin teslim edilip edilmeyeceği de büyük bir şüphe barındırıyor.

Yani habere bakıldığında aslında İsrail yedi bin evle daha işgalini genişletmiş oluyor. Haberin aktarılma şekli ise İsrail'i pozitif gösterecek şekilde tercih edilmiş. Haber hem işgalin genişlemesine yönelik tepkiyi örtüyor hem de İsrail'i Filistinlileri de düşünen bir aygıt olarak ön plana çıkartıyor.

Bu haberin neden bu şekilde yazıldığı konusu doğrudan medya sahipliğiyle ilgilidir. Kuruma ruhunu vererek soft propaganda mantığını öne çıkartan aklı İngiliz kültürü oluşturuyor. Gazeteye hakim olan Suud siyaseti ve sermayesinin İsrail bağlantıları ise Filistinlilerin göz ardı edilmesinde rol oynamış.

İki haberi üreten mecraların sahiplik yapısı, siyasi ve kültürel arka planı birbirinden farklıdır. Birinde doğrudan Çin devleti diğerinde ise özel teşebbüs görünümlü bir yapı yer alıyor. Doğal olarak dışarıya yansıyan çıktı da bu doğrultuda oluşmuş. Fakat ikisi de propaganda yöntemine uygun. Birinde doğrudan diğerinde dolaylı propaganda var.

Yusuf Özkır