Hz. İlyas, Kur'an-ı Kerim'de adı geçen peygamberlerden biridir. En'am ve Saffat surelerinde olmak üzere iki ayette kendisinden bahsedilir. En'am suresi 85'inci ayette, "Zekeriya, Yahya, İsa ve İlyas'ı da hidayete eriştirdik. Onların hepsi salihlerdendir." şeklinde; Saffat Suresi 123'üncü ayette ise "Gerçekten İlyas da, gönderilmiş peygamberlerdendi." ifadeleriyle yer alır. Peki Hz. İlyas kimdir? Hangi kavme gönderilmiştir?
Hz. İlyas, Kur'an-ı Kerim'de adı geçen peygamberlerden biridir. En'am ve Saffat surelerinde olmak üzere iki ayette kendisinden bahsedilir. En'am suresi 85'inci ayette, "Zekeriya, Yahya, İsa ve İlyas'ı da hidayete eriştirdik. Onların hepsi salihlerdendir." şeklinde; Saffat Suresi 123'üncü ayette ise "Gerçekten İlyas da, gönderilmiş peygamberlerdendi." ifadeleriyle yer alır. Peki Hz. İlyas kimdir? Hangi kavme gönderilmiştir?
HZ. İLYAS KİMDİR?
➡ Kur'an-ı Kerim'de Hz. İlyas'tan iki yerde bahsedilir. Bu yüzden Hz. İlyas hakkında çok fazla bilgi yoktur. En'am suresi 85. ayette hidayete eriştirildiği bildirilir.
"Zekeriya, Yahya, İsa ve İlyas'ı da hidayete eriştirdik. Onların hepsi salihlerdendir."
Saffat suresi 123. ayette ise Hz. İlyas'ın peygamberliğine vurgu yapılır:
"Gerçekten İlyas da, gönderilmiş peygamberlerdendi."
Fikriyat Ku'an-ı Kerim uygulamasında yer alan sureleri okumak için tıklayın
📝Elmalı Hamdi Yazır, En'am suresi 85. ayetin tefsirinde Hz. İlyas'ın kim olduğu hakkında şu bilgileri verir: "İlyas, İdris aleyhisselâm olduğu hakkında bir rivayet varsa da İsrailoğulları peygamberlerinden olması daha tercih edilir. Harun aleyhisselâm soyundan olduğu nakledilmiş ve İlyas b. Yasin b. Firhas b. Azzar b. Harun denilmiştir."
📑Elmalılı, Rafizilerin İlya ismini Hz. Ali'ye yorduğunu belirterek tefsirinde konuyla ilgili şöyle bir parantez açar: "İlya, Rafizîler tarafından "Ali" ismine de tatbik edilmiştir."
📌 Ahdi Atik'te Hz. İlyas'dan, İlya ismiyle bahsedilir. Bu ismin, Yunanca ve Latince'de Elias şeklinde okunduğu belirtilir.
➡ İbn-i Kesir, El-Bidaye ve'n-Nihaye adlı eserinde, Hz. İlyas'ın kim olduğu hakkında neseb (soy bağı) alimlerinin şöyle dediğini nakleder:
"Hz. İlyas, Yasin b. Fenhas'ın oğludur. Fenhas, Harun oğlu Ayzar'ın oğludur. Bir kısım neseb alimleri de İlyas, Ayzar oğlu Azir'in oğludur. Ayzar da İmran oğlu Harun'un oğludur." demiştir.
📝 İmam Kurtubi, tefsirinde Hz. İlyas hakkında şunları aktarır:
"Ed-Dahhâk der ki: İlyas, Hz. İsmail'in soyundan idi, el-Kutebî'nin de naklettiğine göre İlyas, Yuşâ b. Nûn'un torunlarındandı."
➡ Saffat suresi 130. âyette geçen İlyâsîn'le ilgili olarak "Âl-i Yâsîn" şeklindeki kıraat farkını da dikkate alan değişik açıklamalar yapılmıştır. Sonuncu okunuşu tercih eden İbn Âşûr, İlyâs'ın bir adının da Yâsîn olduğunu belirten görüşten hareketle Âli Yâsîn'in, "Yâsîn'in dinini kabul edip ona tâbi olan ve yardım edenler" anlamına geldiğini belirtir.
📌 Abdullah İbn-i Mesud, kendi mushafında İlyas ismini İdris, İbn-i Abbas "Yasin" diğer bazı alimler ise "İlyasin" diye okumuştur. İbn-i Kesir ve Kurtubi bunun sebebini şöyle açıklar:
"Bu ayetlerden maksat kastedilen İlyas (as)'dır. Selam da onadır, ancak bu A'cemî (Arapça olmayan) bir isimdir. Araplar, Arapça olmayan bu isimleri değişik şekillerde telaffuz ederler ve bu isimleri çokça değiştirirler."
Yüce Allah, Hz. İlyas'ın isminin güzelliğine dikkat çekmek için ayette şöyle buyurmuştur:
"Sonradan gelenler içerisinde ona güzel bir ad bıraktık."
HZ. İLYAS'IN HAYATI
📌Saffat suresinde Hz. Musa ve Hz. Harun'un kıssalarından sonra Hz. İlyas ile kavmi arasında geçen diyalogdan bahsedilir. Yüce Allah, İlyas peygamber hakkında şöyle buyurur:
"Şüphesiz İlyas da peygamberlerden idi. Hani kavmine şöyle demişti: Allah'a karşı gelmekten sakınmaz mısınız? Yaratıcıların en güzelini, sizin ve geçmiş atalarınızın Rabbi olan Allah'ı bırakarak "Ba'l'e mi tapıyorsunuz?
Onu yalanladılar. Bu sebeple onlar (cehenneme) götürüleceklerdir. Ancak Allah'ın ihlâslı kulları başka. Sonradan gelenler içerisinde ona güzel bir ad bıraktık. İlyas'a selam olsun. Şüphesiz biz iyilik yapanları böyle mükafatlandırırız. Çünkü o bizim mü'min kullarımızdandı."
🎧 Saffat suresi 123-132. ayetler
📝 İbn-i Kesir yukarıdaki ayetlerin tefsirini şöyle yapmıştır:
"Onu yalanladılar. Bundan dolayı da azaba getirileceklerdir. Yani ya hem dünya ve ahirette ya da sadece ahirette azaba getirileceklerdir. Hem dünya hem de ahirette azaba uğratılacakları daha kuvvetlidir. Çünkü tefsircilerle tarihçiler böyle demişlerdir. 'Ancak Allah'ın ihlaslı kulları hariç.' Yani iman eden mü'minler, bu azaba uğratılmayacaklardır. ' Biz sonra gelenler arasında ona da (İlyas'a da iyi bir ün) bıraktık.' Yani alemler içinde onun için güzel bir anı bıraktık. O her zaman için hayırla yad edilecektir."
Cenab-ı Hakk, Hz. İlyas'ı peygamber olarak gönderince, kavmi onu yalanladı, emirlerine muhalefet etti. Hatta onu öldürmek istediler. İlyas peygamber kavminden kaçıp gizlendi.
📍İmam Kurtubi tefsirinde, İlyas peygamberin yaşlı bir kadının yanında saklandığını belirtir. Bu yaşlı kadının Hz. Yunus'un annesi olduğunu, Hz. İlyas'ın da, altı ay orada kaldığını söyler.
➡Yahudi ve hristiyan kültüründe İlyas'ın ölmediği, bedeni ve ruhuyla semaya yükseltildiği kabul edilmektedir. Ahd-i Atîk'in sonunda (Malaki, 4/5-6) Tanrı'nın "dünyayı lânetle vurmaması için" İlya'nın (İlyâs) tekrar dünyaya gönderileceği bildirilmektedir. Bu sebeple yahudiler ve daha sonra hristiyanlar, semaya çekilen İlyas'ın tekrar dünyaya döneceğine inanmışlardır.
➡ Ehli Sünnet alimlerinin görüşü Hz. İlyas'ın vefat ettiği yönündedir. Bu görüşün daha sahih olduğunu, Kur'an ve sünnetle sabit olduğunu kabul ederler. Kur'an-ı Kerim'de Enbiya suresindeki 34. ve 35. ayetler Hz. İlyas'ın vefat ettiğinin delili olarak kabul edilir.
Senden önce de hiçbir insana ölümsüzlük vermedik. Şimdi sen ölürsen, onlar ebedî mi kalacaklar?
Her can ölümü tadacaktır. Denemek için sizi kötü ve iyi durumlarla imtihan ederiz. Sonunda bize geleceksiniz.
📝 Enbiya suresindeki bu ayetler Hz. İlyas'ın vefat ettiğinin, hayatta olmadığının en büyük delillerindendir. Çünkü Allah (c.c.) Hz. Peygamber'e hitaben "Senden önce hiçbir insana ölümsüzlük vermedik." buyurmuştur.
📌Bazı zayıf rivayetlerde, Hz. İlyas'ın Hz. Hızır ile birlikte hayatta olduğu, her yıl Kudüs'te bir araya geldiği belirtilmiştir. İlyas peygamber ile ilgili Enes bin Malik'ten geldiği söylenen bir rivayet de vardır. Fakat Beyhaki bu ve benzeri hadislerin zayıf olduğunu söyler.
İbn-i Kesir, bu tür rivayetlerin zayıf ve uydurma olduğunu açıklar. Sahih olan görüşün Hz. İlyas'ın vefat ettiği yönünde olduğunu belirtir.
📌Rivayetlerin zayıf olduğu görüşüne İbn-ül Cevzi de katılır. Hz. Hızır ve Hz. İlyas'ın hayatta olduğunu ileri süren bütün rivayetlerin uydurma olduğunu belirterek, onların öldüğüne dair çeşitli deliller ileri sürer. Kur'an'da, "Ey Muhammed! Biz senden önce dünyada hiçbir insana ebedîlik vermedik." buyurulur. (el-Enbiyâ 21/34)
Hz. Peygamber de o anda hayatta olanlardan yüz yıl sonra kimsenin kalmayacağını ifade eden hadisiyle (Buhârî, "ʿİlim", 41; Ebû Dâvûd, "Melâḥim", 18; Tirmizî, "Fiten", 64) hiçbir varlığın ölümsüz olmadığına işaret etmiştir. Ayrıca İslam âlimlerinin çoğu Hz. İlyâs'ın öldüğüne kanidir.
📌Diyanet tefsirinde de yukarıdeki ifadelerle bağdaşık olarak Hz. İlyas'ın halen hayatta olduğuna dair Kur'an'da ve hadislerde bilgi olmadığı, Hz. İlyas'ın vefat ettiği belirtilir.
Riyazü's Salihin hakkında bilinmesi gereken bilgiler
🔎İmam Kurtubi kimdir?
📌 İspanya'da Kurtuba'da doğdu. Bu yüzden İmam Kurtubi adıyla meşhur oldu. Tefsir, hadis, kıraat, fıkıh gibi alanlarda çok iyi yetişmiş olduğunu eserleriyle ortaya koyan Kurtubî'yi İmam Zehebi "ilimde derya" olarak nitelendirdi. "El-Câmiul Ahkâmu'l-Kurʾân" Kurtubî'nin en önemli eseri olup geniş hacmine rağmen ilim çevrelerinde büyük ilgi görmüş ve çeşitli baskıları yapılmıştır.
🔎 İbn-i Kesir kimdir?
📌1301-1302 Busrâ'nın Müceydilülkarye köyünde dünyaya geldi. Öğrenimini tamamladıktan sonra hatip, müderris, kıraat âlimi, müftü ve mahkeme heyeti üyesi olarak çeşitli görevlerde bulundu. 27 Aralık 1335 tarihinden itibaren Dımaşk'ta Necîbiyye Medresesi'nde ders vermeye başladı ve ölümüne kadar bu görevini sürdürdü.
BA'L NEDİR?
📌Kur'an-ı Kerim'de geçen "Ba'l'e mi dua edersiniz?" ayetini Abdullah İbn-i Abbas şöyle tefsir etti : "Onu mu Rab edinirsiniz demiştir." Yani ayetin bu anlama geldiğini söylemiştir.
Anlaşılacağı üzere İbn-i Abbas'ın ayetin manasına yaptığı yorumda Allah'tan başkasına dua edilemeyeceğine vurgu vardır.
Ba'l sözlük anlamı olarak; sahip, efendi, reis, anlamına gelir. Tefhimu'l Kur'an, Mevdudi
➡ Diyanet tefsirine göre Baal, Başta Ken'ânîler olmak üzere eski Yakındoğu topluluklarının çoğunda tapınılan putların ismi olarak kullanılan bir kelimedir.
➡Kitab-ı Mukaddes'te Ba'l putunun Ken'an ülkesinde bereket verme, yağmur yağdırma, verimli kılma fonksiyonlarına sahip bir tanrı olarak kabul edildiği belirtilmiştir. İsrâiloğulları, kendilerine gönderilen peygamberin ölümünden sonra tek ilah inancından sapmış, Ba'l'e tapmaya başlamışlardı (Hâkimler, 2/11-13).
📌Hz İlyâs, Baal inancını ortadan kaldırarak tek ilah inancını tekrar hâkim kılmak için mücadele vermiştir.Nitekim konuyla ilgili olarak Saffat suresinde Allah (c.c.) Hz. İlyas'ın kavmine hitabını ayet olarak indirmiş ve şöyle buyurmuştur:
➡ Yaratıcıların en güzelini, sizin ve geçmiş atalarınızın Rabbi olan Allah'ı bırakarak "Ba'l'e mi tapıyorsunuz?
📌Elmalılı Hamdi Yazır tefsirinde Ba'l'in ne olduğunu şöyle açıklar: Bir putun ismi ki yirmi arşın boyunda, altından ve dört yüzlü bir put olduğu söyleniyor. Kim bilir konduğu kaidesi ne kadardı? Hâla Şam'da Ba'lebek kasabası bu ad ile anılmaktadır.
Mukatil, Ba'l'in put olduğu görüşündedir: "Hz. İlyas'ın kırdığı ve bundan dolayı onları bırakıp kaçtığı bir puttur."
İmam Kurtubi ise, El Camiul Ahkamul Kur'an adlı tefsir kitabında Ba'l'in ne olduğunu şöyle açıklar:
Denildiğine göre bu put, altından idi ve boyu yirmi ziraydı, dört yüzü vardı. O put dolayısıyla fitneye düşürüldüler. Onu tazim ettiler. Nihayet ona 400 hizmetçi görevlendirdiler ve bu dört yüz kişiyi o putun peygamberleri bellediler. Şeytan ba'l'in içine girer ve sapıklık şeriatını onlara telkin ederdi. Hizmetçiler de bunları beller ve insanlara öğretirlerdi. Bu kimseler Şam diyarındaki Ba'le-Bekke ahalisidirler. Daha önce açıkladığımız gibi şehirlerine de Ba'le-Bekke adı bundan dolayı verilmiştir.
📚 Peygamberimizin hayatını e-kitap olarak okumak için tıklayın
Kaynak:
1.Diyanet Tefsiri , El Bidaye ven-Nihaye, (İbn-i Kesir) El Camiul Ahkamul Kur'an, (İmam Kurtubi) Elmalılı Hamdi Yazır Tefsiri
Yasal Uyarı: Yayınlanan köşe yazısı/haberin tüm hakları Turkuvaz Medya Grubu'na aittir. Kaynak gösterilse dahi köşe yazısı/haberin tamamı özel izin alınmadan kullanılamaz.
Ancak alıntılanan köşe yazısı/haberin bir bölümü, alıntılanan habere aktif link verilerek kullanılabilir. Ayrıntılar için lütfen tıklayın.
