Bizi Üç aylara kavuşturan Allah'ımıza binlerce kez hamd olsun.
Üç ayların ilki recep ayının ilk Cumasını bu gece idrak edeceğiz. Üç ayların başladığını bize müjdeleyen bu geceyi, asırlardan beri camilerde, tekkelerde, evlerde bu geceye mahsus programlarla geçiriyoruz. Bu gecenin önemini anlatan, peygamberimizin anne ve babasının temiz ahlakını öven şiirler okuyoruz ve bu şiirlere de regâibiyye adını veriyoruz.
Bilinen ilk regâibiyye Selahaddin Uşşâkî'ye (ö. 1783) ait. Türkçe kaleme aldığı bu eserini önce Arapçaya sonra da Farsça çeviren Halvetiyyenin Uşşakiyye koluna mensup Şeyh Salahî Efendi aynı zamanda âlim ve şâirdir. Regaibiyye, Süleyman Çelebi'nin Mevlid'i ve Kutb-i Nâyî Osman Dede'nin Miraciyye'sinden sonra edebiyatımızda kutsal gecelerden biri için bestelenen üçüncü eserdir.
Edebiyatımızda bildiğimiz ikinci regâibiyye son devir Osmanlı âlimlerinden Edirne müftüsü Fevzi Efendi'ye (ö. 1920) aittir. 1898 yılında kaleme aldığı eserinin adı Envârü'l-kevâkib fî leyleti'r-Regāib. 126 beyitlik bu manzume bir giriş ve dört bölümden oluşur. Regâib gecesinin önemini hatırlatacak şekilde bölümler sonlarında tekrarlanan şu mısralar yer alır:
Rahm-i pâke geldi çün hayrü'l-enâm
Gönlümüzden açılıp cümle gamâm
Ede Mevlâ bizleri şâd ü bekâm
Diyelim gel es-salâtü ve's-selâm
O insanların en hayırlısı bu gece ana rahmine düştü. Artık gönlümüzde ne kadar gam ve keder varsa silelim, unutalım. Mevla bu gece bizi mesut ve bahtiyar kılması, arzularımız hasıl olması için Hz. Peygamber'a salavat getirelim.
Bunlardan başka Üsküdarlı Sâfî (ö. 1901), Recep Vahyî (ö. 1922) ve Kemâlî Efendi'nin (ö. 1954) de regaibiyye olarak kaleme aldığı şiirler en çok bilinen regâibiyyelerdir.
Günümüzde de az da olsa regâibiyye yazma geleneğinin form değiştirerek devam ettiğini söyleyebiliriz. Öncekiler gibi yüzlerce beyitlik mesnevi biçimi yerine daha kısa ve duyguların öne çıktığı şiirler yazılıyor. Ancak bu tür şiirlerin sayısının az olduğunu üzülerek ifade etmek zorundayım. Bunun nedenleri ayrı bir yazı konusu olduğu için üzerinde durmayacağım.
Bestelenmiş birçok ilahisini severek dinlediğimiz Dr. Abdullah Uysal'ın bir regâibiyyesini sizlerle paylaşmak isterim. Paylaşırken de kısaca açıklamaya çalışacağım.
Bilinir mi iş bu hâlet
Bir sırr-ı acâyibdir bu
Gönlünü aç arz-ı hâl et
Leyle-i Regâibdir bu
Ey gafil, bu gece Regâip Kandili. Ne duruyorsun, gönül gözünü açıp hâlini Allah'a arz etmek için büyük bir fırsat var elinde. Bu gecenin hallerini bilemezsin. Bizim gibi sıradan insanların anlayamayacağı bize garip gelen sırlı işleri vardır. O yüzden bu geceyi sakın boş geçirme.
Bin şükür geldi üç aylar
Muhtaçtır gedâlar baylar
Dağıtılır bu şeb paylar
Bilenlere nasîbdir bu
Binlerce kez Allah'a şükürler olsun, üç aylar geldi. Üç ayların ilk Cuma gecesi olan Regâin Kandili'nde yoksulların da zenginlerin de muhtaç olduğu nimetler dağıtılır. Ancak bu nimete, o gecenin kıymetini bilip idrak edenler kavuşabilir. O yüzden zengin de olsan fakir de olsan bu geceyi boş geçirme, nasibine düşecek o nimet-i maneviyyeyi kaçırma.
Âlem olur bu gece şen
Şâd ü handân rûh ü beden
Yeri göğü tenvîr eden
Felekde kevâkibdir bu
Alemler bu gece baştan sonra şenlenir, bayram yerine döner. Ruh da beden de mutlu olur, sevinir. Çünkü regâib yerleri ve gökleri aydınlatan ve bayram yerine çeviren göklerdeki yıldızlar gibidir. Biz de o nurdan nasibimizi almaya bakalım, bu fırsatı kaçırmayalım.
Rahmet coşar deryâ olur
Kandillerde safâ olur
İhyâ eden ihyâ olur
Terfî-i revâtibdir bu
Bu gece Allah'ın rahmeti deryalar gibi çoşup çağlar. Onun rahmeti her zamankinden fazla olur. Böyle mübarek gecelerde onun rahmetiyle gönüller şenlenir, huzura kavuşur. Bu geceyi layıkı veçhile geçiren, ibadet ve salavatla geçirenler adeta dirilir, canlanır. Gönlü iman ve aşk ile dolar. Böylece Allah katında rütbesi yükselir, derecesi artar. Bu gece, Allah'ın sevgili kulları arasına girebileceği bir gecedir.
Şehrullahdır mâh-ı Receb
Eltâfına Hakk'ın sebeb
Durma Abdî sen kıl taleb
Çok atâya sahibdir bu
Hadis-i şerifte de geçtiği üzere Recep ayı Allah'ın ayıdır. Dolayısıyla bu ayda Hakk'ın lütufları boldur. Ey Abdî ne duruyorsun, ellerini açıp Allah'tan onun lütuflarından istesene. Çünkü bu gece onun tarafından birçok hediyeler, lütuflar ihsan edilecektir. Bu gece Allah'a yalvar ve o lütuflardan mahrum kalma.
Allah'ın alemleri lütüf ve ihsan yağmurlarına tuttuğu Regaip kandilinin feyz u berekâtından mahrum kalmamak niyazıyla kandilinizi tebrik ediyorum.
Not: Meraklıları için bu şiire Mehmet Kemiksiz tarafından yapılan bestenin notasını arz ediyorum.
İsmail Güleç
