22 Şubat 2019 tarihinden itibaren ayakta olan Cezayir yeni bir gelişmeyle çalkalanıyor. Bu da 'on karanlık yılın' mimarı olan Fransa'nın Cezayir ordusu içindeki son kripto generallerinden Halit Nezzar'ın darbe çağrısından başkası değil. Hazret, 1990'lı yıllarda Cezayir'de İslamcıların öne çıkmasını bu ülkede Kemalizmin yokluğuna bağlamıştı. Şimdi sürgünde bulunduğu İspanya'dan Cezayir'de ordudaki subaylara darbe çağrısında bulunuyor ve ülkenin ve ordunun en güçlü adamı Ahmet Kaid Salih'in dengesini kaybettiğini ve ülkeyi uçuruma sürüklediğini ileri sürüyor. Ülkenin kifayetsiz muhteris ve tek adam olarak tanımladığı Ahmet Kaid Salih'in elinden kurtarılması gerektiğini savunuyor.
Peki devrilmesi için çağrıda bulunduğu Ahmet Kaid Salih kimdir?
Esasen doğrudan darbe yapmayan ve beşinci dönem adaylığı karşısında Buteflika aleyhinde halk yığınlarıyla birlikte kenetlenen Cezayir ordusunun süreci yöneten komutanı. Sabir Meşhur gibiler kendisini 1985 yılında Sudan'da askeri darbeyle başa gelen ve Turabi ve arkadaşlarını içeri atan Cafer Numeyri'yi deviren ve ardından bir yıl içinde ülkeyi seçimlere götüren ve iktidardan feragat eden General Suvaruzzeheb'e benzetiyorlar. Feragat sahibi bir zat. 57 yıllık kötü yönetimin enkazı altında debelenen Cezayir'de kolay bir çözüm bulunmuyor. Sabırla körük helva olur dedikleri gibi kötülük içinde iyiliğin olgunlaşmasını beklemek gerekiyor. Ülke, dengeleri bozulmuş bir yapıda, kendisini tanrı yerine koyan General Tevfik gibiler tarafından yönetiliyordu. Frankofonlar ile İslamcılar arasındaki çekişme dolayısıyla oluk oluk kan akmış şimdi ise ülke yalpalayarak doğru adresine varmaya ve hedefine ulaşmaya çalışıyor.
General Halit Nezzar, general harki ( Fransız işbirlikçisi) olarak anılmaya layık birisi. 1954 sonrası milli orduya sızarak Fransızlarla bağlantısını gizlemeye, küllemeye ve izini kaybettirmeye çalışmıştır. Cezayir 1962 sonrasında hecin(ikilem içinde) bir şekilde yönetilmiştir. Milli orduyu temsil edenlerle Fransız ordusunun kalıntıları arasında yaşanılan çekişme ile ülke rotasını bulamamıştır. Bir de araya sosyalist uygulamalar girmiştir.
'Firardaki general' olarak bilinen Halit Nezzar yaklaşık 26 yıldır ülkesinin dışında yaşıyor. 1991 ile 1994 yılları arasında Cezayir'in en çalkantılı yıllarında ülkenin en güçlü adamıydı ve ülkenin karanlığa yuvarlanmasında birinci derecede pay sahibi. İkinci olarak, 1992 yılında Şubat ayında Şadli Bin Cedid'in cumhurbaşkanlığından azledilmesinde de etkili olmuştur. Böylece karanlık on yılın önünü açmış oldu. Bin Cedid'in başbakanlarından Abdulhamid İbrahimi'ye göre Fransa'nın engelleyemeyeceğini görmesi üzerine taktik değiştirmiş ve Cezayir devriminin içine sızmak için yandaş 14 subayı görevlendirmiştir. Bunlar arasında Cezayirli' kemalist' Halit Nezzar'ın da olduğunu ifade edilmektedir. Cezayir'de 1991-1992 yılında darbe için aralarında organize olan generallere Cezayir'in yeniçerileri denmiştir ve bunlar devlet darbesine (coup d'etat) tevessül etmişlerdir. Fransızca ifadesiyle yeni çeri bölüğü (Janviéristes) olarak anılan isimler arasında Halit Nezzar ile birlikte General Tevfik olarak anılan Mohamed Mediène, Larbi Belkheir, Abdelmalek Guenaizia, Mohamed Lamari, Mohammed Touati, Banabbès Gheziel, Hacen Aït Abdesslam gibi isimler bulunmaktadır.
Halit Nezzar gibilerine Hizb-i Fransa ya da Fransa'nın Cezayir'deki son generalleri deniliyor. Cezayir halkı 22 Şubat 2019 tarihinden itibaren silkelenmesiyle birlikte, Fransa'nın geride bıraktığı bu generallerle ve miraslarıyla hesaplaşıyor. General Tevfik ve Said Buteflika gibiler de Ahmet Kaid Salih ile uğraşmışlar ama başarılı olamamışlardı. En son olarak devreye Halit Nezzar girdi ve Cezayir'de tepetaklak olan duruma el koymaları için askeri kıtalara çağrıda bulundu. Bununla birlikte 26 yıldır ülkesinden uzak olan Halit Nezzar'in yeni nesil subaylar üzerinde bir etkisi bulunmuyor. Umutsuz bir biçimde Cezayirli subaylara çağrı yapsa da durum kendi açısından nafile görünüyor. Bir karşılık bulamıyor.
Halit Nezzar'dan sonra çeyrek yüzyıl boyunca kendisini ülkenin kralı değil 'tanrısı' olarak atayan General Tevfik 2014 ve 2015 tarihinde Buteflika tarafından kızağa çekilmişti. General Tevfik kod adıyla anılan Mohamed Mediène, Ocak 1991'deki seçimlerin iptal edilmesinden sonra Cezayir siyasetine yön verene "Janvieristes/yeniçerilerin"in sonuncusuydu. Buteflika'nın görevinden alınmasıyla birlikte yeniden bir geri hamle yapsalar da bu girişimlerinden dolayı kendilerini Harraş Hapishanesinde buldular. Kariyerleri hapishanede son buldu. General Nezzar ise entrikalarına devam etmekle birlikte el Harraş Hapishanesinin yeni konukları arasına katılmamak için soluğu İspanya'da almıştır. Hariçten gazel okumaktadır. Uzaktan da olsa ülkeyi karıştırmak için elinden gelen entrikaları esirgemiyor.
Halk ayaklanmasıyla birlikte Cezayir'de hem Fransız etkisi hem de geride bıraktıkları Yeni çeriler en dar sınırlarına geri çekilmiş oldu. Yeni sürece dair şüphe tohumları ekenler olsa da şimdilik iyi gidiyor.
Yeni Şafak gazetesinden Abdullah Muradoğlu da Sisi gibilerini üreten Mısır ordusunu Memlük modeline benzetmiştir. Bu orduya Camp David ordusu diyenler de var. Mısraili (Mısır İsrail karışımı) adını takanlar da. Hepsinde de doğruluk payı bulunuyor. Bunlar fetret devri orduları.
Not: Herkesin bayramını tebrik eder ve daha asude bayramlarda buluşmayı niyaz ederim.
