SORU 1

Hz. Havva nasıl yaratıldı?
Kur'an-ı Kerim Hz. Adem'in topraktan yaratıldığını anlatır. Sa'd suresi 72, Hicr suresi 29 ve Araf suresi 12. ayetler Hz. Adem'in yaradılışının topraktan olduğunu anlatıyor. Sonra Yüce Allah, Hz. Havva'yı yarattı. Nisa suresinin 1. ayeti Hz. Havva'nın Hz. Adem'den yaratıldığını anlatıyor. Ayet şöyledir: "Ey insanlar! Rabbinizden korkun ki, sizi bir tek nefisten (kişiden) yarattı. Ondan da eşini yarattı. Sonra ikisinden erkekler ve kadınlar yarattı. Bu ayet ve bir çok sahih hadis Hz. Havva'nın Hz. Adem'in vücudundan yaratıldığını gösteriyor. Böylece erkek ile kadının tek vücut olduğunu, birinin diğerinden üstün olmadığını bizlere anlatmış oluyor. Havva'nın Hz. Adem'den yaratılması bu iki cinsin birbirlerine olan ihtiyacını ve bütünlüğünü de özellikle vurgulamış oluyor. Zümer Sûresi'nin 6. ayeti de bu sıralı yaradılışa (El-atf er-Rutebi) şöyle dikkat çeker. "Allah hepimizi bir nefisten (kişiden) yarattı. Sonra ondan (Adem'den) eşini yarattı. (kıldı) Bu tertip; yani önce Hz. Adem topraktan yaratıldı, sonra Hz. Adem'den eşi Havva yaratıldı ve sonra da o ikisinden bütün insanlık çoğaldı bilgisini İbn Kesir, Katede, Mücahit, Beğavi, İbn ebi Hatim, Şenkiti, Taberi ve diğer bütün tefsirciler kabul ederler.

SORU 2

Hz. Havva, Hz. Adem'in eğe kemiğinden mi yaratıldı?
Hz. Peygamber (s.a.v.) Efendimiz Hz. Havva'nın yaratılışını özetle şöyle anlatıyor: "Kadınlar hakkında iyiyi tavsiye ediniz. İyi davranın. Şüphesiz kadın eğe kemiğinden yaratıldı. Sen (illaki kadın sana uysun diye) kendine göre düzeltmeye kalkışma kırarsın. (Buhari, 3331; Müslim,1468) Bu hadis kadınların yaratılışını anlatırken aynı zamanda ince, kırılgan, nazik ve nazenin olduğuna da işaret edip onları kırmamaya çağırmaktadır. Zira hadiste bu kemiğin kırılgan olduğuna da dikkat çekiyor. Bu ifadeler kadının erkekle bir vücut olduğunu belirtirken onları rencide etmemeye, şiddet göstermemeye ve onları kendimize benzetmemeye davet ediyor. İmam Nevevi, İbn Teymiyye ve diğer alimlerin çoğu aynı kanaattedir. Adem'in eğe kemiğinden yaratılışı; kadını rencide eden bir olgu değil, bilakis kadın ve erkeğin aynı özden olduğuna işaret edip, kadını kendi boyunduruğumuza almamamız gerektiğini anlatan bir uyarıdır. Eğe kemiği, insan vücudunu taşıyan ve yürümesini sağlayan kemiktir. Dengeyi, doğru adım atmayı sağlayan bu kemiğe vurgu yapılması; kadına verilen hayati öneme dikkat çekmek içindir.

SORU 3

Yaratılış modelleri Kuran'da hangileridir?
İbn Kayyım Kuran-ı Kerim'deki yaratılışlardan şöyle bahseder; Dört yaratılış modeli ön plandadır: 1- Babasız ve annesiz yaratılış (Hz. Adem örneği) 2- Erkek var, erkekten kadın yaratılıyor. (Hz. Havva örneği) 3- Kadın var, erkek olmadan yaratılıyor. (Hz. İsa örneği) 4- Erkek ve kadınlar var. İnsanlar yaratılıyor. (Hepimizin yaratılışı) Elbette buna şeytan ve cinlerin ateşten yaratılışı, Hz. Salih'in devesinin kayadan çıkarılması gibi yaratılış modelleri de eklenebilir. Şenkiti; Hz. Havva'nın Hz. Adem'den yaratılışını kudretin bir göstergesi sayıyor. Tıpkı Hz. İsa'nın annesiz yaratılması gibi. Babasız çocuk, erkekten kadın yaratıyor. İbn Teymiyye; Hz. Havva'nın Hz. Adem'den yaratılmasını ve Hz. Adem'in topraktan yaratılmasını, Hz. İsa'nın babasız yaratılmasından daha hayret uyandırıcı olduğunu söyler. (Taberi, 7,515; el-Cevab es-sahih, 4/54; Advaul Beyan, 5/1631; İbn Kesir, 2/206)

SORU 4

Eğe kemiğinden yaratılış diğer dinlerde geçer mi?
Peygamberimizden önceki peygamberlerin hikayeleri - kıssaları- yaratılış, Hz. Adem ile Havva'nın yasak meyveyi yemeleri, diriliş, mükafat ve ceza, ruhun ölümsüzlüğü, cehennem ateşinin şiddeti gibi konular İslam'dan önceki kitaplarda yer almıştır. Nitekim Hz. Havva'nın eğe kemiğinden yaratılması da yine bu metinlerde görülebiliyor. Kur'an'ın dışındaki kutsal kitapların tarih sürecinde geçirdikleri değişiklikler, elimizdeki metinlerin geçirdikleri evreler, eski kutsal metinlerin Kudüs'ün yıkılıp yakılmasından sonra yeniden derlenmesi İslam kaynaklarından bu kültürlere doğru bir etkinin olma ihtimalini güçlendirdiği gibi bütün dinlerde ortak bilgilerin olduğu gerçeğini de ihtimal içinde tutuyor. Bu nedenle daha önceki kitaplar ile hadisler arasında ortak bilgi ve paydalar gördüğümüzde bunu hemen İsraili bilgilerle yaftalamak son derece kolaycı bir kaçıştır. Ehli kitaba ait hangi bilgiler alınır, hangileri alınmaz, Kur'an-ı Kerim'in ehli kitabın bilgileri hakkındaki talimatları nedir akaidi bilgiler dışında ehli kitabın yanındaki kıssalardaki detaylar ve diğer meseleler aktarılabilir mi konusu detaylarıyla ele alınmalıdır. Yüce Allah bütün peygamberleri gönderendir. Bütün vahiyler ona aşttir. O'nun kelam sıfatının tecellisidir. Elbette ki; yaradılış, varlık alemi, ilk oluş konularında ortak veriler olacaktır. Bir ilahi vahyin, diğer vahiylerle tamamen ayrı bilgileri ihtiva etmesi zaten problem teşkil eder. O nedenle de, bazı bilgilerde Kur'an- ı Kerim ve diğer kitaplar arasında bir paralellik olabilir. Bizim için son ve nihai bilgi elbette Kuran-ı Kerim ve sahih olan bilgilerdir.

SORU 5

Kabir daralması var mı?
Peygamberimiz mezarına konulan herkesin mezarda sıkıştırılacağını haber vermiştir. Kabir mümini bir annenin sevdiği evladını kucağına, göğsüne bastırması gibi sevgiyle sıkacaktır. Kafiri ise nefretle sıkacaktır. Hz. Peygamber (s.a.v.)'in yakın dostu - Sa'd bin Muaz (r.a.) vefat ettiğinde efendimiz şöyle buyurdu: 'Şüphesiz kabrin sıkıştırması vardır. Haktır. Eğer bundan kurtulacak biri olsaydı o da Sa'd bin Muaz olacaktı. (Ahmed, Müsned, 6,55)
Bir gün Hz. Aişe annemiz peygamberimize şöyle dedi: 'Ey Allah'ın Resulü! Sen bana münker ve nekir'in seslerini ve kabir sıkmasını anlattığın günden beri hiçbir şeyden tat almaz oldum.' Bunu duyan Hz. Peygamber şöyle cevap buyurdu: 'Aişe! Münker ve Nekir'in sesleri mümine gözdeki sürme gibi gelir. Kabir sıkması ise mümine merhametli bir annenin yavrusunun başını okşaması gibidir. Ama ey Aişe! Asi olanlara ise yazıklar olsun. Onlar kabirlerinde düz, sert taş üzerine yumurtanın çarpıldığı gibi sıkıştırılacaklardır. (Suyuti, Beyhaki) Elbette bu hal, normal gözle görülemez. Bu sıkıştırma ruha ve ruhun etkisiyle bedene yansıyacaktır. Ölünün ruhundan can verme kabiliyeti alındığı için de bu hal ölünün vücudunda görülemez, Allah hepimizi korusun.

SORU 6

İbadet yapmayan kişi dinden çıkar mı?
Tek olan Allah'a, Kuran-ı Kerim'e ve Hz. Muhammed'in Allah'ın son elçisi olduğuna inanan bir Müslüman ibadet yapmasa bile Müslümandır. Haram işler, helallerden de uzak dursa bile yine Müslümandır. Zira imanını kaybetmedikçe Müslümanlığı devam eder. Müslümandır ama günahkar Müslümandır. Allah dilerse onu affeder, dilerse cezalandırır. (Tevbe, 106; Nisa, 48; Maide, 40) Fıkhı Ekber'de şöyle denir: "İmanla kabre girdikten sonra günahkar da olsa mümin cehennem de ebedi kalmaz." Günahlar, büyük günah olsa da kişiyi dinden çıkarmaz. Ancak kişi, yüce Allah'ın indirdiği bir ayeti, veya bir ayetin hükmünü veya Kuran ve sahih hadisle sabit bir ibadeti red ederse dinden çıkar.

Nihat Hatipoğlu- Sabah