Hoş lezzeti ile yazın susuzluğumuzu gideren üzüm, tam bir besin ve enerji deposudur.
ABD'deki son bir araştırmaya göre(*); şimdiye kadar antioksidan özelliğiyle öne çıkan üzümün depresyona karşı da iyi geldiğini göstermiş. Natüre Communicatios dergisinde yayımlanan tıbbi makalenin yazarı Prof. Gulia Pasinetti, "Üzümdeki polifenol bileşimleri, çağımızın başlıca sorunlarından biri olan anksiyete ve depresyon tedavisinde kullanılabilir" demiş ve eklemiş: "Üzümdeki ve üzüm çekirdeğindeki bu yeni keşfedilen bileşimin doğrudan iltihaplanmaya iyi geldiğini ve beyin hücrelerinin iletim faaliyetlerini düzeltmektedir."
Yaz mevsiminin kendine has lezzeti ve kabuğundaki aroma maddeleri ile iştahımızı açan meyvesi olan üzümün, gerçekten sağlığımıza pek çok faydası vardır. Gıda değerinin yüksek oluşu, vitamin ve madeni maddeler yönünden zenginliği sebebiyle mühim bir besin kaynağıdır. Bol çeşidi vardır ve hemen her toprakta yetişir.
Üzümün kırmızı, siyah, mor, mavi (concord), yeşil, pembe ve sarı olmak üzere birçok rengi bulunur. Her ne kadar tüm renkteki üzümler sağlıklı olsa da kırmızı ve mavi üzümler, flavonid ve resveratrol da dahil olmak üzere bitki besinleri açısından diğerlerinden daha zengindir.
100 gram taze üzümde; 82 gr su, 1 gr protein, 1 gr yağ, 15 gr karbonhidrat ve ayrıca kalsiyum, fosfor, demir, sodyum, potasyum, magnezyum, kükürt ve çeşitli vitaminler (A, B1, B2, C vs.) bulunur. Aynı miktar kuru üzüm ise; 3 gr protein, 1 gr yağ, 77 gr karbonhidrat ihtiva eder. Üzümün tazesi 70, kurusu 340 kalori ihtiva eder.
Üzüm Kur'an-ı Kerim'de zikredilen mübarek gıdalardandır ve Peygamber Efendimiz tarafından ümmetine tavsiye edilmiştir.
ENERJİ KAYNAĞIDIR
Beyin, sadece glikozdan (bir çeşit şeker) enerji alabilir. Şeker, aynı zamanda vücudumuzun da yakıtı, temel enerji kaynağıdır. Fabrikalarda üretilen rafine şeker, yüksek kalori verirse de vitamin, mineral ve protein ihtiva etmez. Hâlbuki normal şartlarda enerji üretilmesi için bu maddelerin beraber yakılmalarına ihtiyaç vardır. İşte üzüm, glikoz ve früktoz denilen iki tabii şeker yanında, bu maddeleri de bol miktarda ihtiva ettiğinden ideal bir enerji deposudur. Üstelik bu şeker yendiği anda kana geçtiğinden anında enerji verir. Ayrıca sindirimi çok kolaydır. Bedenen ve zihnen çalışan herkese iyi bir gıdadır. Bu özellikleriyle her zaman tok hissettirir. Süt için nasıl kusursuz besin deniliyorsa, üzüm de bitkisel besinlerin içinde aynı değeri taşır. Hatta anne sütü kadar güçlü ve sağlık vericidir. Yeterli miktarda anne sütü alamayan çocuklara taze sıkılmış üzüm suyu faydalı bir gıdadır.
ÖFKEYİ DAĞITIR, NEFSİ HOŞ EDER!
Glikoz eksikliği, bulanık düşünmeye sebep olabilir. Çünkü beynin tek enerji kaynağı olan glikozu almazsak; çabucak can sıkıntısı hissederiz, hassasiyetimiz artar, çabuk öfkeleniriz, faaliyet arzusu ve gücümüz azalır, unutkanlık hali başlar. Bu durumda beyin; çalışması için, oksijenin dışında B vitaminleri, demir ve tabii şekeri de almalıdır. Bu maddeler ise üzümde bol miktarda bulunmaktadır.
Yine özellikle kırmızı üzümde bulunan resveratrol adlı madde, sinir hücrelerinin birbirleriyle bağlantı kurmasını sağlayan bir enzimi harekete geçirir. İlerleyen yaşlarda sinir hücreleri arasındaki bağlantı koptuğunda, üzümdeki bu madde köprü görevi yapar.
YORGUNLUĞU GİDERİR!
Üzüm, yorgunluğun sebeplerinden en önemlisi olan enerji yetmezliğini yok ettiği için, dolayısıyla hayatta başarılı olmaya ve mutlu yaşamaya da yardımcı olur. Ayrıca şeker olmadığı zaman; yağlar da verimsiz bir şekilde yakılacak ve tabiatıyla bu durum vücudumuzu yoracaktır.
B vitamini eksikliği ve kansızlık da yorgunluğa yol açar. Üzüm, hem bol miktarda B vitamini ihtiva eder, hem de kanı kuvvetlendirerek temizler.
C vitamini almanın da yorgunluğa faydası olur. Üzüm, bu vitamin yönünden de zengin bir gıdadır.
Üzümdeki bol demir ve şeker, kan yapar. Kansız çocuklara, doğum yapmış kadınları ve hastalıkların nekahet döneminde olanlara hızla kan sağlar.
VÜCUDU TEMİZLER!
Üzüm, karaciğer, böbrek, safra ve barsak hastalıklarında da tabii bir ilaç tesirine sahiptir. Böbrekleri çalıştırır, vücutta birikmiş üre ve benzeri toksik (zehirli) maddeleri dışarı atar ve hiçbir artık madde bırakmaz. Bedeni ve zihni yorgunluğu, kabızlığı giderir. Ülser ve gastriti olanlar, herhangi bir gıda zehirlenmesi geçirenler, karaciğerinden rahatsız olanlar, kabızlık çekenler, romatizmalılar, belirli bir süre günlük diyetlerinin önemli bir kısmında üzüm suyuna yer verebilirler.
Üzüm çeşitli sebeplerden perhiz yapıldığında başvurulacak komple gıdalardan biridir. Midede ülser veya gastriti olanlar, mafsal iltihabı ve romatizma çekenler, karaciğer ve dalağı şişmiş olanlar, ince bağırsak iltihabı ve kabızlık çekenler günlük gıdalarında üzüm suyuna ağırlık vermelidirler. Böylece hasta organlar yorulmadan, kendi kendini tamir imkânı bulur ve hasta kendini toplar.
SİNİRLERİ TAKVİYE EDER, KALBİ KUVVETLENDİRİR!
Sinirlerimizin B vitaminleri; kalsiyum ve fosfora ihtiyacı vardır. Üzüm, bu maddeleri bol miktarda ihtiva eder. Bu harika meyve, sinir sistemimizin tek yakıtı olan glikozu ihtiva ettiğinden, sinirlerimize çok faydalıdır. Sakinlik verir, sindirimi kolaylaştırır. İnsanı canlı ve zinde yapar. Sözel öğrenme yeteneğini geliştirir.
Üzümün suyu kalbe güç katar. Bol bulunan potasyum kalp adalelerini kuvvetlendirir. Yüksek tansiyon gibi sebeplerden bozulan ve yorulan kalp, üzüm suyu kürü ile normal hale döner. Damar sertliği riskini azaltır. Kolesterolü düşürür.
BAĞIRSAKLARI ÇALIŞTIRIR
İçerisinde K vitamini, bakır ve B vitaminleri de bulundurur. Üzüm az kalorili iyi bir lif kaynağıdır. Bu yüzden sindirim sistemimizin düzgün çalışmasına yardımcı olur, tuvalete çıkma alışkanlığı daha düzenli hale gelir.
ÜZÜM KÜRÜ
Bağdan yeni koparılmış hoş tadı ile zevkle yenen taze üzümlerle yapılan kür esnasında başka gıda alınmaz. Vücut, toksik maddelerden temizlenir, sindirim sistemi dinlenir. Geçmişteki aşırı ve kötü beslenmenin beden üzerindeki zararlı tesirleri yok edilir. Üzüm, insanı dinçleştirir ve cildi yeniler. Sivilceler zamanla kaybolur. Bedenimiz vitamin ve mineral açısından zenginleşir. Egzama, damla ve kabızlık hallerinde bu meyve çok faydalıdır.
ÜZÜM ŞİŞMANLATMAZ!
Üzüm aksine şişmanlığı gidermede faydalıdır. Çünkü şekeri glikoz ve früktoz karışımı olduğundan glisemik endeksi çok yüksek değildir. Bu yüzden şişmanlık perhizi yapanlar tatlı ve kek ihtiyacını üzümle giderebilirler.
DİYABETE KARŞI ÜZÜM
BMJ'de (İngiliz Tıp Dergisi) yayınlanan 2013 tarihli bir araştırma bulguları üzümün diyabet önleyici etkisi olduğunu ileri sürüyor. Hayatında üzüm, yaban mersini ve elma gibi meyveleri yeterince tüketen katılımcılarda Tip 2 diyabete daha az rastlanmış. Tabi üzümü kabuğuyla ve çekirdeğiyle yemek gerekiyor.
Ancak meyve suyu tüketimi tavsiye edilmiyor.
KANSERE KARŞI ÜZÜM
Science dergisinde yer alan bir habere göre özellikle kırmızı üzümde resveratrol adlı madde bol miktarda vardır ve bu madde tümör oluşumunu, tümörün büyümesini ve gelişmesini önler. Özellikle göğüs, kolon ve prostat kanserine karşı risk azaltıcı rol oynar. Ancak bunun için yine çekirdeği ve kabuğuyla taze olarak tüketilmelidir.
"ÜZÜM VE ÜZÜMLE TEDAVİ" KİTABI
Meşhur hekimlerimizden Dr. Besim Ömer (Akalın) Paşa bu kitabında "Üzüm, mükemmel bir gıda ve müessir (etkili) bir devadır" diye yazmıştır. Ayrıca üzümü nefis bir gıda ve basit bir ilaç olarak tarif etmekte, mübarek bir meyve olduğunu söylemektedir. "Üzüm latif bir yemiştir" yine müellifin ifadesidir.
Dr. Besim Ömer'e göre: "Üzüm, bazı deri hastalıklarında faydalıdır. Yine kemikleri kuvvetlendirir. Kanı temizler. Sindirim sistemi için çok yararlı bir besindir. Üzüm, iştihayı artırır ve sindirimi düzenler. Karaciğer hastalıklarında da üzüm kullanılır. Ayrıca ishal tedavisinde faydalıdır. Dizanteride, idrar yolları rahatsızlıklarında, bazı jinekolojik hastalıklarda iyi bir ilaçtır. Öksürük, ses kısıklığı ve nezlede de hastaya verilir."
ÜZÜM ŞIRASI
Üzüm usaresi, yani şıra yumuşatıcı olup birçok hastalıkta kullanıldığını Dr. Besim Ömer kitabında yazmaktadır. Şırada potasyum, kalsiyum, manganez, demir, klorürler, karbonitler, fosforitler vardır. Şıranın maden suları ve sütle benzer yönleri olduğunu vurgulamaktadır.
KURU ÜZÜM
Güçlü bir enerji kaynağıdır. Göğüs hastalıklarına iyi gelir. Çocuklara akide şekeri yerine kuru üzüm verilirse çok daha faydalı olunur. İçindeki glikoz beyin yakıtıdır. Özellikle sabah aç karına alınacak 5-10 adet kuru üzüm unutkanlığa karşı faydalıdır.
ÜZÜM ÇEKİRDEĞİ
Üzüm çekirdeğinden çıkarılan, E vitamini yönünden çok zengin olan üzüm yağı, kolesterol ve kalp rahatsızlıklarında özellikle tavsiye edilir. Bilinen tüm meyveler içinde en güçlü antioksidan özelliğine sahip olan üzüm, bu yüzden çekirdeğiyle birlikte tüketilmelidir. Çünkü üzümün etli kısmı ancak % 5 oranında antioksidan bulundururken, gerisi kabuk ve çekirdeğindedir.
ÜZÜM YAPRAĞI
Vitamin yönünden çok zengin bir sebzedir. Fransız tabiat bilimcisi Maurice Messegeue, "Üzümün yaprağını en güzel değerlendiren Türklerdir. Nefis Türk yemeklerinde sadece sarma olarak kullanılmakla kalmaz, bazı bölgelerde özel salatalarla birlikte çiğ veya haşlanmış olarak yenilir" demektedir.
(*) Sabah, Depresyona karşı üzüm. 6 Şubat 2018
