1. Büyük Hun İmparatorluğu M.Ö. 206 - M.S. 216 Kurucuları: Teoman ile oğlu Mete Bagatur hanlar
Saha: Kuzeyde Sibirya, güneyde Tibet ile Keşmir; doğuda Büyük Okyanus, batıda Hazar denizi.
Yüzölçümü: 18 000 000 km2
2. Batı Hun İmparatorluğu M.S. 48 - 216 Kurucusu: Panu Yabgu Han. Saha: Orta Asya
3. Turkut yahut Avrupa Hun İmparatorluğu 275 - 454
Kurucuları: Muncuk, Oktar, Rua ile Aybar han kardeşler
Saha: Bugünkü Yugoslavya, Avusturya, Çekoslovakya, güney ile orta Almanya; Fransanın doğusundan Urallara, Macaristandan Bizans İmparatorluğuna. Yüzölçümü: 4 000 000 km2
4. Ak Hun İmparatorluğu 420 - 552
Kurucusu: Aksuvar Han
Saha: Kuzey Hindistanın yarısı. Yüzölçümü: 3 500 000 km2
5. Göktürk İmparatorluğu 552 - 743
Kurucusu: Bumin (Tümen) Han
Saha: Altay dağlarının geçit vermez vadileri: Ergenekon. Yüzölçümü: 18 000 000 km2
6. Avar İmparatorluğu 562 - 796
Kurucusu: Bayar Kağan
Saha: Volga, Macaristan, Basarabya. Yüzölçümü: 4,500 000 km2
7. Hazar İmparatorluğu 602 - 1016 Kurucusu: Hakan Yusuf Kağan
Saha: Hazarlar, Göktürklerin batıya hicret etmiş kolu olup Yahudi dinini benimsemişlerdir. Kafkas dağları, Tuna ırmağı, güney Rusya.
8. Uygur İmparatorluğu 740 - 1335 Kurucusu: Kutluğ Bilgekül Han.
Saha: Orta Asya ile kuzey Moğolistan. Yüzölçümü: 18 000 000 km2
9. Karahanlılar Devleti 932 - 1212
Kurucusu: Saltuk Buğra Han
Saha: Issık ile Balkaş gölleri arasındaki bölge dâhil bütün Mâvrâünnehir.
10. Gazneliler Devleti 962 - 1183
Kurucusu: Alptekin Han (yahut Gazneli Mahmut)
Saha: Mâverâünnehirden Ganj ırmağına ve Hazar denizinin doğu kıyılarından Pamir yaylasına.
Yüzölçümü: 4,700 000 km2
11. Selçuk İmparatorluğu 1040 - 1157 Kurucusu: Selçuk Gâzî Han
Saha: Doğuda Balkaş ile Issık gölleri, Tarım havzası; batıda Adalar (Ege) ) denizinin kuzey, Akdenizin kuzey doğu sahilleri; kuzeyde Aral gölü, Hazar denizi, Karadeniz ile Kafkas dağları; güneyde Umman denizine dek Arap yarımadası; İran ile Anadolu. Yüzölçümü: 10 000 000 km2
12. Anadolu Selçuklu Devleti 1075 - 1308 Kurucusu: Kutalmışoğlu Süleymanşah Gâzî (ö: 1082)
Saha: Anadolunun aşağı yukarı tamamı; pâyıtahtlar: İznik, Bursa, Konya.
13. Harzemşah Devleti 1077 - 1231
Kurucusu: Kudreddîn Mehmet Harzemşah Han
Saha: İran, güney Kafkasya, Dağıstan, Türkistan, Afganistan. Yüzölçümü: 5 000 000 km2
14. Altınordu Devleti (1224 - 1502)
Kurucusu: Batur Han
Ak, Gök ile Nogay Ordularından (budunlarından oluşmuştur
Saha: Doğu Avrupa, Uralların batısı, İdilin (Volga) kuzeyi, Kırım yarımadası.
15. Timur-Mogul İmparatorluğu 1369 - 1501 Kurucusu: Timur Han
Saha: Batıda Balkanlar, Anadolu; doğuda İdil ırmağı; güneyde Hint Okyanusu; doğuda Orta Asya.
Yüzölçümü: 8 000 000 km2
16. Babür-Mogul İmparatorluğu 1526 - 1858 Kurucusu: Muhammet Babür Şah
Saha: Afganistan ile Hindistan. Yüzölçümü: 2 700 000 km2
17. Osmanlı İmparatorluğu 1299 - 1922 Kurucusu: Osman Gâzî beğ
Saha: Cezayir, Tunus, Libya, Sudan, Habeşistanın kuzeyi, Mısır, Ürdün, İsrail/ Filistin, Suriye, Irak, Kuveyt, Bahreyn, Anadolu, Kafkasya, Azarbaycan, Kırım, Macaristan, Basarabya, Rumanya (Karpatlar, Eflâk ile Boğdan), Yugoslavya (Sırbistan, Karadağ, Bosna, Makedonya), Bulgaristan, Yunanistan, Kıbrıs; Karadeniz, Akdeniz, Kızıldeniz ile Adalar denizi birara Osmanlı gölleri görünümündeydiler. Pâyıtaht: İstanbul Onaltıncı yy sonu: Nüfus: 28 000 000; yüzölçümü: 20 000 000 km.
18. Türkiye Cumhuriyeti (1922 - )
Kurucusu: Mustafa Kemâl (Atatürk) Paşa
Saha: Anadolu, Trakyanın doğusu; Karadenizin güneyi, Akdenizin kuzey doğusu,
Adalar (Ege) denizinin doğusu, Marmara denizinin tamamı. Yüzölçümü: 780 000 km2.
(Ş. Teoman Duralı'nın, Dergah Yayınları'nca yayınlanan 'Sorun Nedir' isimli kitabından alıntılanmıştır.)
Prof. Dr. Ş. Teoman Duralı
