ÖSYM Yükseköğretim Kurumları Sınavı'nın (YKS) yerleştirme sonuçlarını 6 Ağustos 2019 tarihinde ilan etti. SETA bu konuda bir perspektif yayınladı.[1]

2018 yılında ilk kez gerçekleştirilen YKS'ye 2019'da yaklaşık 2.5 milyon öğrenci başvurmuştur. İlk yerleştirme sonuçlarına göre 904 bin 176 aday tercihine yerleşirken, 1 milyon 623 bin 855 aday herhangi bir tercihine yerleşememiştir. 2017 ve 2018 yerleştirmeleri sonrasında ortaya çıkan boş kontenjan sorunu 2019 yerleştirmelerinde iyileşme göstermiştir.

Zorunlu eğitimin 12 yıla çıkmasıyla ve ortaöğretimde okullaşmanın giderek artmasıyla yıllar geçtikçe üniversite geçiş sınavlarına başvuru sayısı artmaktadır. İkinci olarak ise yerleşemeyen veya daha iyi bir yer beklentisinde olan adaylar yeniden sınava girmektedirler. Sonuçta ise yerleşen ile başvuran aday sayısı arasında makas yıllar geçtikçe açılmaktadır (Şekil 1).

Yüksek öğretimde boş kalan kontenjan oranlarında ise olumlu gelişmeler gözlemlenmektedir. Yükseköğretim Kurulu Başkanlığı'nın (YÖK) koordine ettiği Yükseköğretim Eğitim Programları Danışma Kurulu kontenjan belirleme çalışmaları yapmakta ve buna göre bazı programlarda kontenjan düzenlemelerine gidilmektedir[2]. Sonuç olarak yüksek öğretimde doluluk oranları artmaktadır.

Yükseköğretime talep artarken, arz ve talep arasında rasyonel bir ilişkinin kurulabilmesi ve nitelikli planların hayata geçirilmesi önem kazanmaktadır. YÖK'ün koordinesinde Yükseköğretim Eğitim Programları Danışma Kurulu'nun katılımcı bir anlayışla gerçekleştirmiş olduğu çalışmalar bu noktada son derece olumludur. Bu adımların daha da iyileşitirilmesi gerekmektedir.

Yükseköğretim kontenjanları üzerinde yapılan çalışmalarla kontenjanlar 2018 ve 2019'da düşmeye devam etmektedir. (Şekil 2) Bu olumlu adımların atıl duruma düşen öğretim üyelerinin bölgedeki diğer üniversitelere yönelendirilmesi, üniversitelerin belli alanlarda odaklaşması, şehir ekonomisiyle ilgili bölümlerin desteklenmesi gibi adımlarla ilerletilmesi faydalı olur. [3]

Nitekim YÖK'ün 2018 ve 2019 yıllarında kontenjanların rasyonel planlamasına yönelik tedbirler neticelerini vermektedir. Düşüş trendi Şekil 3'te açıkça görülmektedir.[4]

2019 yılında devlet ve vakıf üniversitelerinde boş kontenjan oranları düşüş göstermektedir. (Şekil 4)

Yüksek öğretimde boş kontenjan sorunu ve arz-talep dengesinin rasyonel inşası bakımından şu adımlar önemlidir:

1. İş piyasasında karşılığı kalmamış bölümlerin kapatılması
2. Özellikle mesleğe eleman yetiştiren bölümlerin kontenjanlarını iş piyasaları taleplerine göre belirlemek.
3. Bölümlerin eğitim programlarını güncellenmesine yönelik aktif mekanizmalar kurmak. YÖKAK çalışmaları buna yönelik bir adımdır, fakat yeterli değildir.
4. Yüksek öğretimde yandal ve çift anadal imkanlarının güçlendirilmesi. Öğrenci böylece farklı alanlara yönelik becerileri kazanabilir.
5. Öğretim üyelerinin kendilerini geliştirmesinin farklı mekanizmalarla desteklenmesi. Özellikle öğretim üyeleri güncel eğitim yöntemlerini kullanma hususunda takviyeye ihtiyaç duyabilmektedir.
6. Geleceğin mesleklerine yönelik programlarını hızlıca adım atılması. YÖK bu sene bu konuda olumlu adımlar atttı.
7. Vakıf üniversitelerinin eğitim kalitesinin arttılmasına yönelik tedbirler önem kazanmaktadır.
8. Meslek lise mezuniyeti ile istihdam arasındaki ilişkinin güçlendirilmesi gerekmektedir.
9. Meslek lisesi mezunlarının kazanması gereken beceriler üzerinden yüksek öğretim ve kariyer yolunun inşa edilebilmesi gerekmektedir.