Arama
10 maddede müzik dehası Hammamizade ve miras bıraktığı eserler...
On dokuzuncu yüzyılın en büyük bestekârı Hammamizade İsmail Dede Efendi, hayatı boyunca 500'den fazla esere imza attı. "Araban Kürdi, Hicaz Buselik" birçok makamı da ilk kez kendisi seslendirdi. Türk müziğinin geleneksel formunu korumasının yanı sıra kendinden öncekilerin gösteremediği yeniliklerle eserlerini süsledi. Gelin, 10 maddede müzik dehası Hammamizade'nin hayatına ve miras bıraktığı eserlere daha yakından bakalım...
📌 İsmâil Dede Efendi hayatı boyunca 500'den fazla eser besteledi. Musikimizin durak, tevşih, savt, ilahi, peşrev, saz semaisi, kar, karçe, kar-ı natık, murabba, semai, şarkı, türkü, köçekçe gibi dini ve din dışı sahadaki hemen her formunda eser verdi.
📌 Hac sırasında bestelediği bestelediği sözleri Yunus Emre'ye ait "Yürük değirmenler gibi dönerler" dizesiyle başlayan şehnaz ilahisi onun son eseri oldu.
"Yürük değirmenler gibi dönerler
El ele vermişler Hakk'a giderler
"Gönül Ka'besi"ni tavâf ederler
El ele vermişler Hakk'a giderler
Gökteki melekler kanat açarlar
Önde bir kılavuz Hakka uçarlar
Müminler üstüne rahmet saçalar
Önde bir kılavuz Hakka uçarlar"
📌 Dede Efendi, 19. yüzyılın en büyük bestekârlarından biriydi. Arabankürdi, hicaz buselik, sababuselik, neveser ve sultaniyegah gibi makamları da ilk kez kendisi seslendirdi. Klasik üslubunu koruyan sanatkârın bu üslubu "Dede Efendi tavrı" olarak nitelendirildi.
📌 İsmail Dede Efendi'nin göze çarpan en önemli özelliği Türk musikisinin geleneksel biçim ve tavrını korumasıdır. Bununla birlikte eserlerini kendinden önceki bestekarların gösteremediği yeniliklerle süslemiştir.
📌Türkçe ve Farsça şiirler de kaleme alan İsmail Dede Efendi'nin hece vezniyle yazdığı sade şiirleri de bulunuyor. Aynı zamanda iyi bir hattat olan Dede Efendi'nin "Ayin Mecmuası" adlı eserinin fotoğraf nüshası Baki Baykara Arşivi'nde yer alıyor.
📌 Eserlerinde birçok farklı öğeyi karşılaştıran İsmail Dede Efendi'nin, başlıca eserleri ise şunlardır:
"Hüzzam, Saba, Ferahfeza Mevlevi", "Suzidil durak (Ayağı tozunu sürme çekelden gözüme)", "rastkar-ı nev (Gözümde daim hayal-i canan)", "hicaz nakış beste (Ey çeşm-i ahu hicr ile tenhalara saldın beni)", "bayati beste (Bir goncafemin yaresi vardır ciğerimde)", "ferahfeza beste (Ey kaş-ı keman tir-i müjen canıma geçti)", "ferahnak beste (Figan eder yine bülbül, bahar görmüştür)", "mahur beste (Ey gonca-dehen har-ı elem canıma geçti)", "sultaniyegah 1. beste (Misalini ve zemin ü zeman görmüştür)", "hüzzam nakış yürüksemai (Reh-i aşkında edip kaddimi kütah gönül)", "neva yürüksemai (Ey gonca-dehen ah-ı seherden hazer eyle)", "ferahnak ağır semai (Dil-i biçareyi mecruh eden tiğ-i nigahındır.)"
"Yine bir gül-nihâl aldı bu gönlümü
Sîm-ten gonca-fem bî-bedel ol güzel
Âteşîn ruhleri yaktı bu gönlümü
Pür-edâ pür-cefâ pek küçük pek güzel
Görmedim kimsede böyle bir dil-rübâ
Böyle kaş böyle göz böyle el böyle yüz
Âşıkın bağrını üzmeye göz süzer
El'aman pek yaman her zaman ol güzel
Zülfündedir benim baht-ı siyahım"
Makam: Rast
Bestekar: Dede Efendi
Güftekar: Dede Efendi
Usül: Semai