Arama
Fatih'in müderrisi: Ali kuşçu
Astronomi ve matematik alimi Ali Kuşçu'nun İstanbul'a gelmesi, Osmanlı bilimi açısından bir dönüm noktası oldu. Kuşçu, İslam dünyasındaki aritmetik ve hesap bilimini imparatorluğa taşıdı. Zaten kendisi de Mâveraünnehir bölgesinin son matematik âlimlerindendi. Onunla beraber gelen alimler ve yetiştirdikleri talebeler, Osmanlı'da bilimsel faaliyetlerin canlanmasını sağladı. Ali Kuşçu'nun çalışmaları sadece Devlet-i Aliyye'yi değil, Avrupa astronomisini ciddi olarak etkiledi. Yüzlerce yıl eserleri ders kitabı olarak okutuldu.
◾ Ali Kuşçu, İstanbul'da daha önce Farsça hazırladığı Risâle der İlm-i Hisâb adlı çalışmasını genişleterek Arapça bir redaksiyonunu yaptı ve Muhammediye ismiyle Fatih Sultan Mehmet'e sundu.
◾ Matematik alanındaki bu önemli çalışmadan sonra, Risâle Der İlm-i Hey'e adlı çalışmasının da Arapça, genişletilmiş redaksiyonunu hazırladı. Bunu Otlukbeli Savaşı'nın kazanıldığı gün (11 Ağustos 1473) Fethiye adıyla Fatih'e sundu.
◾ Fatih Sultan Mehmed, savaş dönüşü Ali Kuşçu'yu Ayasofya Medresesi'ne müderris tayin etti. Bu tayin İstanbul'da astronomi ve matematik alanındaki çalışmalara canlılık getirdi, hatta Ali Kuşçu'nun derslerini bilim insanları dahi takip etti.
◾ Ali Kuşçu ayrıca Molla Hüsrev'le birlikte Sahn-ı Seman Medreselerinin programını hazırladı. Burada dikkat çekilmesi gereken nokta, bu medreselerin çerçevesini çizen vakfiyede, dini bilimlerin yanı sıra pozitif bilimlerin de okutulmasının şarta bağlanmış olmasıdır. İstanbul'un boylamını 59 derece, enlemini de 41 derece 14 dakika olarak belirledi.
◾ Ali Kuşçu, İslam dünyasındaki matematik ve hesap bilimini Osmanlı'ya taşıdı. Zaten kendisi de Mâveraünnehir bölgesinin son matematik âlimlerindendi.
◾ Ali Kuşçu'nun İstanbul'a gelmesi Osmanlı bilimi açısından bir dönüm noktası oluşturdu. Onunla beraber gelen talebeler, yazdığı eserler, sonrasında yetiştirdiği talebeler Osmanlı'da bilimsel faaliyetlerin canlanmasını sağladı. Astronomi çalışmalarında kullandığı Güneş Saati, Fâtih Camii'ndedir.
◾ Matematik alanında en tanınan eseri Muhammediye'dir. Hesap kitabı olma özelliği taşıyan bu eser iki bölümden oluşur. Birinci bölüm aritmetiğe, ikincisi ise arazi ölçümü konusuna ayrılır.
◾ İlk bölüm rakamların biçimleri ve dizilimi, tam ve kesirli sayılarla hesap konularını içerir. İkinci kısımda bir sayının iki katını alma, toplama, çarpma, çıkarma, karekök hesaplama ve aritmetiğin önemli bir konusu olan sağlama ele alınır.
◾ Oldukça açık ve anlaşılır bir şekilde meseleyi ele alan Ali Kuşçu'nun eseri, uzun yıllar medresede ders kitabı olarak okutuldu.
◾ Aritmetiğin yanı sıra astronomi ve matematiksel coğrafya konusunda uzun yıllar otoriteydi. Bu alanda kaleme aldığı eseri Fethiye, hem ders kitabı olarak yaygınlaştı, hem de üzerine birçok bilim insanı tarafından yorum ve açıklama yazıldı.
◾ Gezegenlerin konumları ve dizilimleri, kürelerin sayısı, gezegenlerin enlemsel, boylamsal hareketleri, yerin biçimi, ekvatorun özellikleri, gece ve gündüz uzunlukları, Ay'ın ve Güneş'in çapının bilinmesi gibi konular ele alınır.
◾ Kitap bir giriş ve üç makale olarak düzenlenmiştir. Birinci makale gezegenlerin konumları ve dizilimleri üzerinedir. Burada kürelerin sayısı, gezegenlerin enlemsel, boylamsal ve hem enlemsel hem de boylamsal hareketleri incelenmektedir.