Arama
Bağımsızlık mücadelesi nedeniyle vatansız bırakılan İslam alimi: Muhammed Hamidullah
İslam tarihine büyük katkılar sağlayan Muhammed Hamîdullah, 20. yüzyılın en önemli âlimlerinden biri. Onun Haydarabad'da başlayan hayat yolculuğu, Mekke, Medine, Beyrut, Şam, Kahire, Fransa, Almanya, Kuzey Afrika ülkeleri ve İstanbul'a kadar uzandı. Hindistan tarafından işgal edilen Haydarabad'ın bağımsızlığı için çok sayıda çalışmalar yaptı; bu nedenle ülkesine girişi yasaklandı. Hamîdullah, başka bir ülkenin vatandaşlığına girmeyi reddetti ve "heimatlos" yani vatansız statüsünde yaşadı.
Peygamber Efendimizin hayatıyla ilgili çalışmalarından dolayı Pakistan Devleti'nin kendisine lâyık gördüğü en yüksek dereceli hilâl-i imtiyâz nişanını kabul etmiş, fakat para ödülünü İslamabat'taki İslâm Araştırmaları Enstitüsü'ne bağışlamıştır; aynı şekilde Kral Faysal para ödülünü de almamıştır.
Kendisine Türkiye Cumhuriyeti Millî Eğitim Bakanlığı tarafından Türk yazılı edebiyatının gelişmesine yardım eden yayınları dolayısıyla takdir ve teşekkür belgesi, İstanbul'daki bir kültür vakfı tarafından "Türk Millî Kültürüne Hizmet Şeref Armağanı" ödülü verilmiştir.
Mescid-i Nebevî'de kıraat âlimi Hasan bin İbrâhim eş-Şâir'in huzurunda Kur'ân-ı Kerîm'i baştan sona kadar kıraat etmiş ve bir icâzetnâme almıştır.
1950'lerin başlarında bir süre Pakistan Devleti'nin ilk anayasasıyla ilgili hazırlık çalışmalarına katılan Hamîdullah, 1951'de İstanbul'da düzenlenen 22. Milletlerarası Müsteşrikler Kongresi'nde sunduğu İslam hukukunun kaynaklarına dair tebliğiyle dikkatleri üzerinde topladı.
Bu enstitüde bulunduğu sırada kendisine asistanlık yapanlar arasında Fuat Sezgin ve Salih Tuğ yer almaktadır. Aynı süre içinde Ankara Üniversitesi İlâhiyat Fakültesi ile Erzurum Atatürk Üniversitesi İslâmî İlimler Fakültesi'nde İslâm tarihi, İslâm müesseseleri tarihi, mukayeseli dinler tarihi ve İslâm hukuku dersleri okuttu; ayrıca İstanbul, İzmir, Konya ve Kayseri'de çok sayıda konferans verdi.
Derslerini ve konferanslarını takip eden, daha sonra İslâmî ilimler alanında akademik çalışma yapanlar arasında Hayreddin Karaman, Bekir Topaloğu, Suat Yıldırım, Yusuf Ziya Kavakçı ve İhsan Süreyya Sırma da bulunmaktadır.
Ayrıca Avrupa'da İslam'ın tebliği amacıyla 1950'li yıllarda Cenevre'de bir araştırma ve yayın kurumunun teşekkülüne ve yayınlarına destek verdi. Paris'te akademik çalışma yapan Türk öğrencilerine yardımda bulundu.
İslamî ilimlere bütüncül bir bakış açısıyla yaklaşarak uzmanlık alanının dışında da inceleme ve araştırmalar yapan ve bunları ilk kaynaklara dayandırmaya çalışan Hamîdullah, özellikle İslam tarihiyle ilgili çalışmalarında sadece tarihî bilgileri aktarmakla kalmamış, bazen olayların geçtiği yerlere bizzat gidip incelemeler yaptıktan sonra kendi yorum ve değerlendirmelerini katmıştır.
Hamîdullah'ın başta mucizeler olmak üzere bazı konularda akılcı yönü ağır basan açıklamaları zaman zaman eleştirilmiştir. Ona göre bazı insanlar mucize sebebiyle inandıkları, bazıları da böyle bir etkinin altında kalmadan iman ettikleri için mucizenin inanç açısından etkisi kesin değildir.
Miraç hadisesinde de ona göre önemli olan husus, Allah'a doğru yüceliştir; nerede ve nasıl olduğu fazla ehemmiyet taşımaz.