Arama
Balkanlar’ın Müslümanlaşmasını sağlayan Sarı Saltuk kimdir?
Anadolu ve Rumeli'nin İslamlaşmasında önemli rol oynayan Sarı Saltuk, bu bölgelerde pek çok kişinin Müslüman olmasına vesile oldu. Dönemin sosyal yapısının yanında kendisini çevreleyen sosyal taban tarafından esas hikayesine çeşitli kahramanların hikayeleri de karıştı. Bu nedenle de hayatı hakkında kesin bilgi edinmek oldukça güçtür. Peki, Sarı Saltuk Anadolu'dan Balkanlar'a nasıl göç etmişti?
Onun hakkında çeşitli kaynaklar bulunmakla beraber en önemli kaynak kendi adını alan 'Saltukname'dir. Saltukname, Osmanlı şehzadesi Cem Sultan tarafından Ebu'l Hayr-ı Rumî adlı kişiye yazdırıldı. Ebu'l Hayr-ı Rumi, Cem Sultan'dan aldığı emirler doğrultusunda hareket ederek Anadolu ve Balkanlara kadar uzanan Sarı Saltuk'un nüfuz ettiği coğrafyayı inceledi.
Ebu'l Hayr-ı Rumî, halk ve arif kişileri dinleyerek Sarı Saltuk'u tahlil etmeye çalıştı. Çalışma sonunda üç ciltlik bir eser meydana getirdi. Bu eserin başlangıç tarihi bilinmemekle beraber bitişi tarihi hususunda genel kabul 1480'dir.
Saltukname'ye göre Sarı Saltuk'un asıl adı Şerif Hızır'dı. Babası Amasya Kalesi Kuşatmalarında şehit düşünce bir lala tarafından yetiştirildi.
İbn Battûta'nın Seyahatnamesinde de Sarı Saltuk'tan bahsedilir. İbn Battûta, 1331 veya 1332 yılında Bizans'a gidiş ve gelişinde uğradığı Baba Saltuk kasabasında Sarı Saltuk hakkında dinlediği menkıbevi hikâyelerden bahseder.
Sarı Saltuk burada 1293 yılına kadar yaşamış ve ölümünün ardından Babadağı'ndaki zaviyeye gömüldü.
Anadolu'yu Türk yurdu yapan teşkilatlar ile ilgili habere ulaşmak için tıklayın.
Sarı Saltuk hakkında bir başka önemli kaynak ise meşhur seyyah Evliya Çelebi'nin Seyahatnamesi'dir. Seyahatname'ye göre Sarı Saltuk'un asıl adı Muhammed Buhari'dir. Ahmet Yesevi'nin halifesi olan Muhammed Buhari, bizzat Pir-i Türkistan tarafından Hacı Bektaş'tan Balkanlara gitme icazeti alması için gönderilir.
Evliya Çelebi'ye göre daha sonra Kırım, Rus diyarı ve Leh ülkesi arasında çeşitli gidiş gelişler yaşayan Sarı Saltuk, Danska limanına yerleşti. Burada pek çok kişinin Müslüman olmasına vesile oldu.
Sarı Saltuk'un yaşadığı dönemde Kösedağı Savaşı yaşanmış, Anadolu'da Moğol hâkimiyeti başlamıştı.
Bu dönemde Selçuklularda saltanatta iç çekişmeler yaşanıyordu. Şehzade Rükneddin ve İzzeddin arasındaki mücadelede taht Şehzade Rükneddin kalmıştı.
Sarı Saltuk'un neden Balkanlar'a gittiğiyle ilgili iki farklı görüş vardır. Bunlardan birincisi Anadolu Selçuklu Devleti döneminde yaşayan Sarı Saltuk'un, devletin o dönem içinde bulunduğu bir iç çekişmenin neden olduğu zorunlu bir iskândan dolayıdır.
Bu iç çekişmeden dolayı 12 bin kişiyle göç eden Sarı Saltuk, onlara öncülük etmiş ve her türlü ihtiyacıyla ilgilenmişti.
Bir diğer görüş, Kalenderi dervişi olan Sarı Saltuk'un buraya İslam'ı yaymaya, halkı irşad etmeye gittiğidir.