Arama
Batı’yı ilmi ile etkisi altına alan İslam düşünürü: İbn-i Rüşd
Çalışmaları ile tarihte derin bir tesir bırakan büyük ilim adamı, fıkıh bilgini ve hekim İbn Rüşd, Aristoteles'in eserlerini onun doktrinine bağlı kalarak şerh ettiği için İslam aleminde "eş-Şarih" olarak tanındı. Vahiy ile felsefenin birbirinden bağımsız olarak nasıl anlaşılıp değerlendirilebileceğini tespit eden İbn Rüşd, ufuk açıcı çalışmaları ile İslam medeniyetine büyük katkılar sundu. Vefatının 823. senesinde meşşai okulunun son temsilcisi olan İbn-i Rüşd'ü daha yakından tanıyalım. İbn-i Rüşd kimdir? İbn-i Rüşd eserleri, felsefesi, sözleri, kitapları, hayatı...
İbn Rüşd, tıp ansiklopedisi olan "El Külliyat Fi't Tıbb"ta, hastalıkları tek tek ele alarak, bu eserinde hiçbir insanın hayatında ikinci bir defa çiçek hastalığına yakalanmayacağını belirterek, sebeplerini en ince ayrıntısına kadar izah etti. Ayrıca gözdeki retina tabakası ve çalışma şekline ilişkin açıklamalarının da tıp dünyasında çığır açan bir nitelikte olduğu kabul edilerek, tıp tarihinde, gözdeki retina tabakasının fonksiyonunu ilk defa ilmi açıdan izah eden alim olarak gösterildi.
"Halka nazari ve mücerret meselelerden değil, ameli ve müşahhas hususlardan bahsedilmelidir."
Üzerinde durduğu en önemli meselelerden bir başkası ise kan dolaşımına getirdiği derin bilgi olan İbn-i Rüşd, "El Külliyat Fi't Tıbb"ta, kan dolaşımının şemasını ana hatlarıyla göstererek, tıp doktoru William Harvey'e öncülük etti. İbn-i Rüşd'ün tıp alanında dikkati çeken diğer bir özelliği ise mikrobiyolog ve kimyager Louis Pasteur'dan önce mikrobik hayat üzerinde durması ve ilmi anlamda açıklık getirmesi oldu.
İslam filozofu İbn Rüşd, Farabi, İbn-i Sina, İmam-ı Gazali ve Batı filozoflarının eserlerini inceleyerek, Aristo'nun görüşlerini inceden inceye tetkik edip, çeşitli açıklamalar yazdı. İleri sürdüğü fikirlerin İslam dininin esaslarına ters düştüğü gerekçesiyle halkın şikayeti üzerine Kurtuba alimlerinden oluşan meclis tarafından bir süreliğine hapsedildi. Son seneleri keder ve sıkıntılarla geçen İbn Rüşd sürgün edildi.
Ömrünü ilimle geçiren ve arkasında birçok eser bırakan İbn Rüşd, 10 Aralık 1198'de 72 yaşında Fas'ın Marakeş şehrinde vefat etti. Önce burada defnedilen İbn Rüşd'ün naaşı, daha sonra Kurtuba'daki aile kabristanlığına nakledildi.
İbn Rüşd'ün kitapları 12. yüzyıldan itibaren Latince'ye tercüme edilerek, fizik, gök bilim, felsefe, zooloji, mantık, siyaset ve biyoloji gibi konularda pek çok eser veren Aristo'nun eserleriyle birlikte neşredildi.
En temel eserleri arasında "El Külliyat Fi't Tıbb (Tıp Konusunda Toplu Eserler)", "Faslu'l-Makal /Felsefe-Din İlişkisi", "Tehafütü't- Tehafüt (Tutarsızlığın Tutarsızlığı)", "Bidayetü'l-Müctehid ve Nihayetü'l Muktesid (3 Cilt) ve Mezhepler Arası Mukayeseli İslam Hukuku", "Aristoteles Metafizik Büyük Şerhi", "Psikoloji Şerhi / Kitabu'n -Nefs" ve "Siyasete Dair Temel Bilgiler" isimli eserleri yer alıyor.
İbn Rüşd'ün metodunda *te'vil yöntemi ana unsur olarak yer alır. Filozof, görünen âlemle görünmeyen âlem arasında ayırım yaptığı ve her iki âlemi incelemek için ayrı ayrı usuller vazettiği gibi vahiy ve akıl ayırımında da benzer bir yol takip etmektedir. Ona göre vahiy ile akıl uyum halindedir. Bu uyum, ya doğrudan nassın zâhirinden anlaşılan mâna ile veya hakikatin birliği ilkesine dayalı olarak yapılan te'villerle gerçekleşir. Hakikat tek olduğuna göre dinî söylemle felsefî söylem arasındaki farklılık, hakikatin anlatılması ve açıklanması noktasında her ikisinin dayandığı ilkeler ve kullandığı yöntemlerden kaynaklanır.
*Te'vil: Naslarda yer alan bir lafza taşıdığı muhtemel manalardan birini tercih edip yükleme anlamında terim.