Arama
Biruni kimdir, neyi bulmuştur? Biruni hakkında bilinmeyenler…
Astronomi, matematik, fizik, tıp, coğrafya, tarih ve dinler tarihi alanlarında önemli eserler veren, bilim ve matematiğin temel taşı Biruni, çağının ötesinde evrensel bir dehaydı. Çalışmalarına 17 yaşında başladı. Güneşin hareketlerinden, mevsimlerin ne zaman başladığını belirledi. Dünya tarihinde ilk kez sezaryen doğumun nasıl yapılacağını gösterdi. Peki, Biruni kimdir, neyi bulmuştur? Hangi alanlarda çalışmalar yapmıştır? İşte Biruni hakkında bilinmeyenler…
Biruni 'nin ilmî yönünü belirleyen en önemli özelliklerden biri, onun çok çeşitli alanlarda başarılı eserler verebilmiş olmasıdır. Çocukluğundan beri kendisinde mevcut olan araştırma tutkusu, çağının ilmî ve felsefî birikimini yeniden üretici tarzda değerlendirme başarısıyla birleşince döneminin zirveye ulaşan isimlerinden biri olmuştur. Nitekim Sarton onun yaşadığı döneme "Biruni asrı" der. Sarton onu "bütün zamanların en büyük bilginlerinden biri" Barthold ise "İslâm âleminin en büyük bilgini" şeklinde niteler. Biruni 'nin özellikle matematik ilimlerdeki başarısı ve orijinalliği göz alıcıdır.
Aynı başarıyı gösterdiği beşeri ilimler ve dinler tarihi sahası da onun ilmi tavrında objektiflik ilkesinin belirgin tarzda kendini gösterdiği alanlardır. Bu genel ilmi çerçeve içinde astronomi, aritmetik, geometri, fizik, kimya, tıp, eczacılık, tarih, coğrafya, filoloji ve etnolojiden jeodezi, botanik, mineraloji, dinler ve mezhepler tarihine kadar otuza yakın bilim dalında çalışmalar, buluşlar gerçekleştirmiş olan Biruni, yoğun ilmi faaliyetinin yanı sıra dini hassasiyetini daima korumasını bilen bir şahsiyettir.
El- Biruni'nin en önemli ilk kitabı 21 üniteden oluşan El-Asar'il-Bakiye an'il-Kuruni'I Haliye idi. Kitabında, zaman Biruni tarafından Dünya'nın çapı ve çevresini ölçme için önerilen ve kullanılan diagram kavramını matematik, astronomi, coğrafya, geometri ve diğer bilim dallarını kullanarak inceledi. Gün ve gecenin nasıl oluştuğunu ve günlerin değişen uzunluklarını, dünyanın şekli ve güneş etrafındaki hareketine neden göstererek açıkladı. Hindistan'ın erken ortaçağ bilimlerini betimleyerek, matematik, astronomi ve astroloji'nin temellerini anlattı. Dünya tarihinde ilk kez abdominal doğum'un (sezaryen) nasıl yapılacağını El- Biruni gösterdi. Bunun gösterimine yine bu kitabında yer verdi.
El-Kanunü'l-Mesudi kitabı ile ayrıntılı bir matematiksel coğrafya eseri yazdı. İstihrâc el-Evtâr fî Dâire isimli kitabında Orta Asya'nın topoğrafyasını belirledi. Kitabü'I Cemahirfi Ma'rifeti Cevahir'de 50'nin üzerinde mineral, maden, metal, alaşım, porselen gibi maddeler hakkında detaylı bilgi verdi. Kitabında, her bir maddenin, maddeleri birbirinden ayırt etmeye yarayan özgül ağırlıklarını gösterdi. Ömrü boyunca incelediği bitkileri Kitâbü's-Saydele isimli kitabında listeledi ve doğal ilaçların hangi hastalıklara iyi geldiğini kapsamlı bir şekilde anlattı.
Biruni 'nin geliştirdiği piknometre [elementlerin yoğunluğunu ölçen konik şeklinde bir alet], mekanik usturlap [güneş, ay ve yıldızların konumunu belirlemek için kullanılan ölçme aracı] ve bazı harita projeksiyonları [yeryüzünün iki boyutlu düzlemde göstermek için kullanılan model] günümüze kadar ulaşan ölçme araçları oldu.
Biruni ile ilgili olarak dünyada toplantılar düzenlendi, anma kitapları neşredildi, özel dergi sayıları tahsis edildi, adına pullar bastırıldı ve bininci doğum yılı kutlandı. 1951'de Kalküta'da İran Cemiyeti Al-Biruni's Commemoration Volume başlığıyla, içinde Doğu ve Batı bilim adamlarının Bîrûnî'ye dair araştırmaları bulunan bir anma kitabı yayımlandı. 1973 yılında Karaçi'de Bîrûnî'nin doğumunun bininci yıl dönümü dolayısıyla 26 Kasım - 12 Aralık tarihleri arasında milletlerarası bir kongre düzenlendi. Kongre tebliğleri Hakîm Muhammed Saîd tarafından Al-Biruni Commemorative Volume adıyla 1979'da neşredildi.